fbpx

Eutanazja zwierząt – jak przebiega i czy boli?

Eutanazja zwierząt zdjęcie psa

Decyzja dotycząca eutanazji może być jedną z najtrudniejszych decyzji, jakie kiedykolwiek przychodzi podjąć opiekunowi zwierzęcia. Choć to osobista decyzja, nie musi być związana z osamotnieniem. Wsparcia w podjęciu właściwej decyzji może udzielić nam lekarka lub lekarz weterynarii, rodzina i bliscy przyjaciele. Te same osoby mogą pomóc nam przetrwać żałobę po stracie ukochanego pupila. W ramach Akademii Esthima wyjaśniamy, z czym wiąże się eutanazja zwierząt oraz tłumaczymy, jak się do niej przygotować.

 

 

Słowo „eutanazja” wywodzi się z języka greckiego i oznacza dobrą śmierć, ponieważ jest pozbawieniem życia w sytuacji cierpienia i braku możliwości terapii. Zakończenie życia swojego zwierzęcia może rodzić wątpliwości moralne, jednak wielokrotnie akt ten postrzegać należy jako jedyne rozwiązanie i uwolnienie pupila od bólu i cierpienia.

 

Czy eutanazja zwierząt jest czymś złym?

Czworonogi traktujemy jak bliskich przyjaciół, towarzyszy życia oraz członków rodziny. Staramy się, żeby były zdrowe i szczęśliwe, więc bardzo trudno jest nam pogodzić się z sytuacją, że najlepsze, co możemy zrobić dla ukochanego zwierzaka to pozwolić mu w spokoju odejść.

Większość chorób przewlekłych nie powoduje nagłej śmierci zwierzęcia, ale objawia się długotrwałym bólem i cierpieniem. W takich przypadkach eutanazja może pomóc pupilowi odejść, zanim cierpienie z powodu śmiertelnej choroby będzie zbyt duże. W sytuacji ciężkiej choroby czy wypadku może okazać się, że eutanazja zwierzęcia to jedyne rozwiązanie.

Każdy proces chorobowy musi być traktowany indywidualnie, a decyzja o eutanazji powinna zostać podjęta po rozmowie z lekarką lub lekarzem weterynarii. Wyrażenie zgody na eutanazję zwierzęcia nie powinno być oceniane w kategorii „dobra i zła”, gdyż wymyka się takim ramom. To często jedyna możliwość pomocy cierpiącemu czworonogowi.

Przeczytaj: Adwokatka Zwierzakom Karolina Kuszlewicz o śmierci zwierząt

 

Jakie są wskazania do eutanazji zwierzęcia?

Eutanazja zwierząt może być konieczna, jeśli zwierzę:

  • nieuleczalnie choruje i nie ma możliwości dalszego leczenia,
  • uległo wypadkowi i ma rozległe obrażenia,
  • stało się skrajnie agresywne, niebezpieczne lub trudne do opanowania i nie może go ujarzmić nawet behawiorysta.

Sygnałem do pomyślenia o potrzebie poddania zwierzęcia eutanazji może być stan, w którym nie może ono już robić tego, co kiedyś lubiło, nie jest w stanie reagować w swój zwyczajny sposób lub wygląda na odczuwające więcej bólu niż przyjemności. Wymaga wtedy konsultacji z lekarką lub lekarzem weterynarii w celu oceny kondycji i komfortu życia.

 

Jak rozpoznać, że zwierzę umiera?

Choć zmierzenie się z perspektywą śmierci jest w naszym życiu nieuniknione, to niestety, nigdy nie jesteśmy w pełni przygotowani na to, że zabiera ona naszych bliskich.

W przypadku postępującej choroby zwierzęcia opiekun powinien zawsze zachować czujność odnośnie jego dobrostanu. Jak tłumaczy lekarka weterynarii Anna Wojtalewicz: czujność ta jest ważna, gdyż to opiekun psa czy kota przebywa z nim na co dzień i jest w stanie zaobserwować niepokojące objawy. Przejawianie prawidłowego, fizjologicznego zachowania przez zwierzę świadczy o tym, że nie odczuwa on związanego z chorobą bólu i cierpienia.

„Ważne jest, żeby opiekun spisał sobie w domu na kartce poszczególne czynniki świadczące o komforcie życia zwierzęcia i opisał jak najbardziej szczegółowo jakie objawy, jak często i z jakim nasileniem występują. Przy kolejnych wizytach kontrolnych ze zwierzęciem takie spisane informacje będą bezcenne dla lekarza weterynarii do profesjonalnej oceny sytuacji i nie ulegną zniekształceniu podczas rozmowy pełnej emocji” – dodaje lekarka weterynarii.

 

Elementy oceny komfortu życia zwierzęcia:

  • zachowany apetyt, czyli chęć pobierania pokarmu – określenie czy zwierzę wykazuje zainteresowanie jedzeniem, czyli ogląda się w jego stronę, podchodzi do miski, wącha pokarm oraz go liże
  • zachowania pielęgnacyjne o właściwym natężeniu, czyli dbanie o higienę bez nadmiernego wylizywania się prowadzącego do utraty sierści oraz uszkodzeń skóry – zwierzęta odczuwające ból mogą lizać się po bolącej okolicy lub drapać, powodując samookaleczenia
  • kontrolowane oddawanie moczu i kału – dotyczy szczególnie pacjentów neurologicznych oraz tych w zaawansowanym wieku
  • chęć do kontaktu z opiekunem oraz innymi członkami rodziny, w tym zwierzętami – unikanie kontaktu, chowanie się, agresja czy ucieczka przy próbie dotyku są objawem silnego dyskomfortu i często bólu
  • eksplorowanie środowiska, czyli zainteresowanie otoczeniem przejawiające się wąchaniem, przemieszczaniem, obserwacją, zabawą – w przypadku psów istotna jest ich chęć oraz sprawność do wychodzenia na spacery, gdzie załatwiają swoje potrzeby fizjologiczne oraz zaspokajają potrzeby emocjonalne
  • właściwa wokalizacja, czyli miauczenie i szczekanie jako objaw interakcji ze środowiskiem bez uporczywego wydawania dźwięków, piszczenia czy syczenia przy dotyku – nadmierna wokalizacja może być objawem bólu, niepokoju lub zaawansowanych zmian neurologicznych takich jak demencja starcza

 

Każdy z ocenianych elementów jest równie ważny i pozwala całościowo spojrzeć na indywidualną sytuację pacjenta – należy pamiętać, że dwa różne zwierzęta cierpiące na tę samą chorobę różnie jej doświadczają oraz znoszą niedogodności z nią związane.

Amerykańskie Stowarzyszenie Lekarzy Weterynarii (AVMA) za pomocne uważa zadanie sobie przez opiekunkę czy opiekuna zwierzęcia pytania: Czy mój zwierzak ma więcej dni gorszych niż lepszych?

 

Co nie jest wskazaniem do eutanazji zwierzęcia?

Wskazaniem do eutanazji zwierząt nie jest:

  • ślepnięcie,
  • paraliż,
  • głuchota,
  • kosztowne leczenie lub operacja,
  • śmierć opiekuna zwierzęcia,
  • brak czasu dla zwierzęcia.

 

Jak można pożegnać pupila?

Pożegnanie stanowi ważny krok w radzeniu sobie z naturalnym uczuciem żalu i smutku po stracie ukochanego zwierzęcego przyjaciela. Po podjęciu decyzji o eutanazji wraz z członkami rodziny możemy pożegnać się ze swoim zwierzakiem – dogodnym momentem może być ostatni wieczór z pupilem w domu lub wizyta u zwierzęcia w klinice weterynaryjnej.

Członkowie rodziny, którzy chcą być sam na sam ze zwierzęciem, powinni mieć na to możliwość. Niektórzy opiekunowie zwierząt decydują się być obecni podczas eutanazji swojego zwierzaka, ale inni decydują się na wcześniejsze pożegnanie i brak obecności podczas eutanazji. To bardzo osobista decyzja, którą każdy opiekun powinien podjąć osobiście. Nie należy pozwolić na to, aby naciski innych doprowadziły do podjęcia decyzji, która sprawi, że opiekun będzie czuł się niekomfortowo.

 

Czy eutanazja zwierząt boli?

Zgodnie z Kodeksem Etyki Lekarza Weterynarii eutanazja zwierząt powinna być rozumiana jako akt humanitarnego uśmiercenia przy ograniczeniu do minimum bólu, strachu i dyskomfortu zwierzęcia.

Eutanazja zwierząt odbywa się w sposób minimalizujący strach i dyskomfort zwierzęcia, ze zniesieniem odczuwania bólu oraz świadomości, dzięki użyciu odpowiednich leków.

 

Jak przebiega proces eutanazji zwierząt?

Opiekun zwierzęcia musi wyrazić pisemną zgodę na przeprowadzenie eutanazji. Procedura eutanazji zwierzęcia rozpoczyna się wstępnym podaniem przez lekarza weterynarii premedykacji w zastrzyku domięśniowym w celu uspokojenia zwierzęcia. Następnie zostaje podany dożylnie lek z grupy barbituranów w dawce hamującej czynność mózgu i powodującej zahamowanie procesów życiowych – utratę przytomności, spowolnienie i zatrzymanie oddechu, a finalnie zatrzymanie pracy serca. To szybka i bezbolesna śmierć. Zwierzę może poruszyć łapami lub głową, albo odetchnąć kilka razy głęboko po podaniu leku, jednak są to odruchy i nie oznaczają, że zwierzak cierpi lub odczuwa ból.

 

Czy powinnam / powinienem być przy eutanazji mojego zwierzęcia?

Obecność opiekunów podczas procedury eutanazji jest uprzednio omawiana z lekarzem weterynarii. Lekarka weterynarii Anna Wojtalewicz uważa, że obecność opiekuna zwierzęcia wskazana jest do momentu zadziałania leków do premedykacji: „Moim zdaniem znajomy zapach i dotyk uspokajają zwierzę. Dalsza obecność nie jest konieczna, czasami jest dla właściciela zbyt trudna w odbiorze i zaleca się, żeby do czasu stwierdzenia śmierci właściciel usiadł z bliską osobą w poczekalni” – tłumaczy.

 

Jak przygotować się do eutanazji zwierzęcia?

Miej przy sobie bliskich

Według lekarki weterynarii Anny Wojtalewicz ważne jest, żeby w sytuację konieczności poddania zwierzęcia eutanazji zaangażowana była cała rodzina.

Chociaż to okoliczność trudna i bolesna, to każdy członek rodziny powinien znać opinię lekarza weterynarii, mieć prawo do wyrażenia swoich emocji i jeśli to możliwe, móc się do tego przygotować. Jest to bardzo istotne w przypadku dzieci, które będą w stanie przyjąć taką informację, jeśli się je poważnie potraktuje.

Wspólne zaangażowanie w sytuację daje wsparcie w tym trudnym doświadczeniu. Warto, żeby osoby opiekujące się zwierzęciem w pojedynkę znalazły oparcie i zrozumienie u przyjaciela, krewnego, kolegi czy koleżanki z pracy. Istnieją również grupy wsparcia miłośników zwierząt, gdzie można podzielić się swoją trudną sytuacją.

W dzień wizyty warto poprosić bliską osobę dorosłą o towarzyszenie podczas procedury.

 

Dowiedz się, jak przebiega eutanazja zwierząt

Najpierw lekarz weterynarii podaje zwierzęciu premedykację, a następnie lek zatrzymujący funkcje życiowe.

 

Podejmij decyzję dotyczącą ciała zwierzęcia

Ważnym momentem, nad którym trzeba się zastanowić, jest sprawa ciała.

Jeśli jest na to czas, warto przemyśleć ją jeszcze przed eutanazją i wybrać opcję kremacji (indywidualnej lub grupowej), utylizacji lub pochówku na cmentarzu dla zwierząt. 

 

Pamiętaj, że masz prawo do wyrażania własnych emocji

W obliczu tak trudnej sytuacji nie warto powstrzymywać płaczu i przejmować się tym, co o naszym zachowaniu pomyśli ktoś inny. Lekarki i lekarze weterynarii są oswojeni z procedurą eutanazji i nie pozostają wobec niej obojętni – nie należy wstydzić się przed nimi swoich emocji.

 

Po pożegnaniu zwierzaka warto dać sobie przestrzeń na żałobę. Każdy opiekun przeżywa ją inaczej – jedni umieszczają wspomnienia w internecie, drudzy przychodzą powspominać pupila ze swoim lekarzem weterynarii, a inni biorą kolejnego futrzastego przyjaciela, aby zapełnić pustkę.

 

Co dzieje się z ciałem zwierzęcia po eutanazji?

Na opiekunie zwierzęcia spoczywa obowiązek zgodnego z prawem usunięcia ciała martwego zwierzęcia – może on pozostawić ciało w zakładzie leczniczym, pochować zwierzę na cmentarzu dla zwierząt czy przekazać ciało bezpośrednio do zakładu utylizacyjnego lub krematorium dla zwierząt.

 

Jak poradzić sobie po stracie zwierzęcia?

Przeżywanie utraty bliskiej osoby czy zwierzęcia jest doświadczeniem uniwersalnym. Psychoterapeuci uważają, że smutek w okresie żałoby nie jest problemem do rozwiązania, ale procesem, przez który należy przejść.

Po śmierci pupila naturalne i normalne jest odczuwanie smutku i żalu. Dla niektórych osób pomocne może być spędzenie czasu ze swoim zwierzakiem po eutanazji. Proces żałoby obejmuje zaakceptowanie rzeczywistości po stracie oraz tego, że strata i towarzyszące jej uczucia są bolesne, tak jak i proces przystosowania się do nowego życia, w którym nie ma już ukochanego czworonoga. Dzięki zrozumieniu procesu żałoby możemy być lepiej przygotowani do radzenia sobie z żałobą i pomagania innym członkom rodziny, którzy wraz z nami tę stratę przeżywają.

Najważniejsze w trudnym procesie żałoby, to nie zapomnieć o sobie. Ekspertka Esthima, psycholożka i psychoterapeutka Anna Sawicka, poleca otaczanie się bliskimi, którzy rozumieją powagę sytuacji, płakanie jeśli tylko jesteśmy w stanie, ale też zwrócenie się o pomoc do psychologa lub psychiatry, kiedy okres ten okaże się zbyt przytłaczający.

Dołącz: Grupa wsparcia dla osób po stracie zwierzęcia “Łąki Wspomnień”

 

Jak upamiętnić zwierzę?

Sposobów na upamiętnienie pupila może być bardzo dużo. Po pożegnaniu zwierzęcia możemy poświęcić kilka minut na wspominanie najpiękniejszych chwil z nim spędzonych, porozmawiać o tym z bliskimi czy zacząć pisać pamiętnik (z okresu żałoby albo ze wspomnieniami związanymi ze zwierzakiem). Jego obecność może symbolizować również urna z prochami zwierzęcia, biżuteria pamiątkowa lub odcisk łapki.

To dobry moment na dołączenie do grupy wolontariuszy w fundacji czy schronisku dla zwierząt i pomoc innym potrzebującym zwierzętom. Upamiętnić pupila można również przez stworzenie w domu lub ogrodzie miejsca pamięci, symboliczne posadzenie drzewa lub kwiatów.

Sprawdź: Pamiątki po zmarłym zwierzęciu

 

Jak pożegnać się ze zwierzęciem?

Śmierć ukochanego zwierzęcia jest osobistym, bardzo trudnym i bolesnym przeżyciem. Często towarzyszy jej smutek, gniew, rozpacz, łzy, poczucie bezczynności. Każdy z nas ma prawo do wyrażania towarzyszących temu procesowi emocji.

Warto pamiętać o tym, że miłość do zwierzęcia to dbanie o jego komfort życia i o zaspokajanie jego potrzeb. Jeśli zatem nadchodzi moment, kiedy jest to medycznie niemożliwe, najlepsze co możemy dla niego zrobić, to pozwolić mu odejść.

 

Przeczytaj więcej na ten temat:

 

Bibliografia (dostęp z dnia 2.08.2022 r.):