Kocie towarzystwo może obniżać poziom stresu, redukować ryzyko chorób serca oraz poprawiać ogólne samopoczucie psychiczne. Spokojne mruczenie może działać na nas uspokajająco, a codzienne interakcje z pupilem sprzyjają budowaniu pozytywnych nawyków. Opieka nad kotem wiąże się również z odpowiedzialnością – wymaga dbałości o właściwe odżywianie, regularnych wizyt weterynaryjnych, zapewnienia kotu bezpiecznego i komfortowego środowiska oraz troski o jego potrzeby psychiczne. W ramach Akademii Esthima dzielimy się z Wami informacjami na temat kocich potrzeb i tego, jak im sprostać.
Kocie potrzeby
Decydując się na przygarnięcie kota powinnyśmy się do tego przygotować, zdobywając wiedzę na temat kocich zwyczajów oraz przygotowując mu odpowiednie otoczenie. Należy wyposażyć się w transporter, legowisko, miski do karmienia, kuwety i drapak, a następnie obserwować, które miejsca preferuje kot i modyfikować środowisko w zależności od jego potrzeb. O zdrowie kota dbać możemy dzięki zabiegom profilaktycznym, pielęgnacyjnym i regularnym wizytom weterynaryjnym.
Czym jest dobrostan kota?
Dobrostan człowieka określa subiektywnie postrzegane przez osobę poczucie szczęścia, pomyślności i zadowolenie ze stanu życia. W odniesieniu do zwierząt definicja dobrostanu obejmuje „pięć wolności”:
- wolność od głodu i pragnienia,
- wolność od dyskomfortu,
- wolność od bólu, urazów i chorób,
- wolność realizacji naturalnych zachowań,
- wolność od lęku i stresu.
Dobrostan kota można określić na podstawie średniej ze stopnia zrealizowania opisanych wolności. Nigdy jednak nie osiągnie wartości maksymalnej, bo poszczególne wolności mogą się wykluczać – opieka weterynaryjna, która zapewnia wolność od chorób może wywoływać u kota lęk lub dyskomfort.
Potrzeby, których zaspokajanie jest niezbędne do zachowania równowagi kociego organizmu to:
- bezpieczeństwo,
- odżywianie i pobieranie płynów,
- sen,
- pielęgnacja ciała (w tym oddawanie moczu i kału).
Zachowania, które są przez zwierzę pożądane, ale których brak nie powoduje zaburzeń fizjologicznych to potrzeby elastyczne:
- ruch,
- zabawa,
- rozmnażanie się.
Zwierzęta towarzyszące w olbrzymim stopniu uzależnione są od człowieka i tego, w jaki sposób zaprojektował swoje otoczenie. To rolą opiekuna jest zapewnienie kociego dobrostanu poprzez realizację jego potrzeb.
Poczucie bezpieczeństwa
Poczucie bezpieczeństwa to podstawa kociego dobrostanu. Koty w naturze mogą paść ofiarami innych zwierząt, dlatego należy brać pod uwagę ich naturalną czujność oraz potrzebę kontroli otoczenia. Powinny móc się schować, by obserwować otoczenie z ukrycia, a także mieć możliwość ucieczki oraz wyboru jej drogi – w naturze to często trasa w płaszczyźnie pionowej. Bardzo istotne są dla nich ciągi komunikacyjne obejmujące przestrzenie na wysokości – wszelkie półki i wysokie drapaki, najlepiej z opcją kryjówki.
Koty to zwierzęta terytorialne, dla których przestrzeń ma kluczowe znaczenie. Ich terytorium nie jest jedynie miejscem zamieszkania, lecz obszarem pełnym stref funkcjonalnych – miejsc do odpoczynku, polowania, jedzenia, oddawania moczu i kału. Zwierzak niewychodzący do komfortowego funkcjonowania potrzebuje powierzchni dwustu metrów kwadratowych – można mu ją zapewnić powiększając mieszkanie o obiekty, na które może wskakiwać. Koty znakują swoje otoczenie między innymi poprzez ocieranie się o przedmioty i ludzi oraz drapanie – drapaka, dywanu czy mebli. Odpowiednie ustawienie drapaków sprzyja zdrowemu wyrażaniu tej potrzeby. Kocie drapaki powinny być stabilne, ustawione pionowo lub poziomo (najlepiej zaoferować kotu obie wersje) oraz być wystarczająco długie, by zwierzak mógł się przy nich wyciągnąć.
Stresorem dla kotów może być obecność innych zwierząt w domu, a także kotów z sąsiedztwa obserwowanych przez okno. Warto zapewnić im wtedy bezkonfliktowe możliwości poruszania się po terenie, a w razie silnych emocji skontaktować się z behawiorystą. W okresach stresu pomocne mogą stać się używane we wnętrzu syntetyczne feromony w postaci sprayu lub elektrodyfuzora.
Kocie bezpieczeństwo to również przewidywalność otoczenia, na przykład stałe pory zabawy czy posiłków, oraz ograniczenie możliwości urazów. Opiekując się kotem należy zabezpieczyć okna i balkony, usunąć z jego zasięgu toksyczne rośliny i trujące pokarmy, a także niebezpieczne przedmioty – nici, sznurki, nylonowe żyłki, anielskie włosy, plastikowe folie.
Pora karmienia
Koty to drapieżniki łowiące drobne ofiary, które na wolności spożywają od około dziesięciu do dwudziestu drobnych posiłków w ciągu dnia. Wskazane jest więc podawanie kotom kilku posiłków w ciągu doby. Najlepiej tuż po zabawie, w której zwierzak ma możliwość schwytania swojej „ofiary” (na przykład wędki lub maskotki). Karmę można kotom podawać również w odpowiednich karmidłach czy zabawkach z miejscem na pokarm. Miski z kocim jedzeniem powinny znaleźć się w spokojnym miejscu, z dala od źródeł hałasu i kuwet, a kot powinien mieć do nich dostęp z każdej strony.
Wymagania żywieniowe kotów zmieniają się na różnych etapach życia, ale karma zawsze powinna opierać się przede wszystkim na mięsie – to ono powinno stanowić pierwsze miejsce w składzie umieszczonym na etykiecie. Smakołyki dobrej jakości warto podawać im okazjonalnie, najlepiej podczas treningu. Niektóre pokarmy nie są dla kotów bezpieczne, warto więc ich unikać. Surowe mięso może być źródłem chorobotwórczych bakterii, konserwy rybne przeznaczone dla ludzi mogą zawierać niebezpieczne metale ciężkie. Niektóre gatunki ryb podawane na surowo zawierają tiaminazę, która niszczy witaminę B obecną w organizmie, prowadząc do zaburzeń układu nerwowego, apatii, niewydolności krążenia i zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Produkty mleczne powodować mogą problemy żołądkowo-jelitowe, bo w układzie pokarmowym kota brakuje enzymów trawiących laktozę.
Utrzymanie zdrowej wagi jest równie istotne dla kociego zdrowia. Niedowaga lub nadwaga sprzyjają chorobotwórczości – otyłość u kotów może prowadzić między innymi do zapalenia stawów i cukrzycy. W celu ustalenia idealnej wagi kota warto skonsultować się z lekarzem weterynarii, który oceni kondycję zwierzęcia w odpowiedniej skali.
Woda dla kota
Przyjmowanie przez koty niewielkich ilości wody wynika z tego, że ich przodkowie żyli na pustyni. Aby zapobiec konsekwencjom zdrowotnym picia jej zbyt mało, warto podawać kotom karmę mokrą oraz stworzyć warunki, które do spożycia wody zachęcają.
Warunki zachęcające kota do przyjmowania większej ilości wody:
- woda świeża, często zmieniana i podana w miseczce ceramicznej lub metalowej,
- rozmiar miski na tyle duży, aby wibrysy kota nie dotykały jej krawędzi,
- wypełnianie miski po sam brzeg,
- rozstawienie źródeł wody w kilku miejscach,
- umieszczanie źródeł wody z dala od kuwet i minimum pół metra od miski z jedzeniem,
- zapewnienie kotu fontanny lub cieknącego kranu, które mogą wzbudzić jego zainteresowanie.
Fizjologiczna ilość spożywanej wody w przypadku kota nie przekracza zazwyczaj 45 mililitrów na kilogram masy ciała na dzień. Wzrost pragnienia może być objawem chorobowym, warto więc monitorować to, ile wody spożywa zwierzak.
Sen i zabawa
Koty większość doby spędzają śpiąc i choć każdy kot może mieć własne preferencje dotyczące legowiska, to wybierają często miejsca miękkie, ciepłe i umieszczone na wysokościach. Warto zapewnić im ich różnorodność – może być nim wyłożone kocem pudełko na kuchennej szafce, poduszka na półce czy parapecie oraz drapak. Kot żyjący z innymi zwierzętami powinien mieć również możliwość izolacji wtedy, kiedy tego zapragnie.
Poza snem, koty kochają polowania, dlatego najlepszym sposobem na zabawy z nimi jest zastosowanie elementów sekwencji łowieckiej: wypatrywanie, podkradanie się, pogoń, chwycenie, „zabicie”. Zabawkę należy kotu rzucać lub nią poruszać, kończąc umożliwieniem mu jej schwytania.
Jak wybrać zabawki dla kota?
- Unikać należy zabawek z małymi fragmentami lub elementami, takimi jak pióra i sznurek, które (szczególnie podczas gryzienia) mogą odpaść od zabawki i zostać połknięte. Równie niebezpieczne są obecne w zabawkach przewody elektryczne, które kot może przegryźć.
- Bezpieczne zabawki dla kotów to między innymi: papierowe kulki, filcowe piłeczki, myszki bez elementów, które kot może odgryźć, a także papierowe torby i tekturowe pudełka.
- Warto zadbać o środowisko, w którym kot bawi się zabawkami, i upewnić się, że nie ma tam żadnych ciężkich przedmiotów, które mogłyby na niego spaść.
Kocia toaleta
Badania uniwersytetu Cornell pokazały, że w ciągu doby pielęgnacja sierści stanowi od 30 do 50 procent aktywności kota. Większość kotów z łatwością utrzymuje swoje futro w czystości i dobrej kondycji, a tylko niektóre rasy wymagają pomocy ze strony człowieka. Szorstkim językiem z keratynowymi brodawkami kot usuwa z ciała zabrudzenia oraz martwe włosy. Nadmierne wylizywanie, szczególnie prowadzące do przerzedzenia sierści, może być jednak objawem problemów urologicznych, dermatologicznych czy ortopedycznych – wymaga konsultacji weterynaryjnej.
Do wyczesywania kotów można użyć szczotki lub furminatora, a do przycinania kocich pazurków wybrać obcinaczkę o nożyczkowym kształcie. Podczas procedury skracania pazurów należy uważać, aby nie uszkodzić ukrwionego i unerwionego rdzenia pazura.
Kocia kuweta powinna być otwarta, aby oszczędzić kotu stresu wynikającego z braku możliwości obserwacji otoczenia. Jej rozmiar powinien wynosić około półtorej długości kota, tak aby poruszał się w niej swobodnie i miał możliwość obracania. Kuweta powinna stać w miejscu bezpiecznym i zapewniającym kotu dyskrecję, a liczba kuwet powinna być zawsze większa o 1 od liczby kotów w gospodarstwie domowym. Żwirek ma za zadanie umożliwiać kotu zagrzebanie odchodów – lepiej, aby nie pylił i nie podrażniał w ten sposób jego dróg oddechowych. Odchody z kuwety powinny być usuwane na bieżąco, żwirek wymieniany często a kuweta myta delikatnymi środkami czyszczącymi minimum raz w tygodniu.
Profilaktyka chorób
Dbanie o kota to również wszystkie czynności związane z profilaktyką zdrowotną. Obejmuje ona regularne badania w gabinecie weterynaryjnym, szczepienia, odrobaczanie i ochronę przed pasożytami zewnętrznymi. Terminarz szczepień i harmonogram profilaktyki pasożytniczej powinien ustalić lekarz weterynarii.
Minimum raz w roku wskazane jest przeprowadzenie u kota badania krwi, badania moczu, badania kału, badania USG jamy brzusznej i badania echokardiograficznego. W domowym zaciszu warto zadbać o higienę kociej jamy ustnej codziennie myjąc kotu zęby przy użyciu pasty weterynaryjnej, a w razie jakichkolwiek niepokojących objawów wykazać czujność i nie zwlekać z wizytą w gabinecie weterynaryjnym.
Bibliografia (dostęp z dnia: 15.03.2025):
- Debra F. Horwitz, Daniel S. Mills, Medycyna behawioralna psów i kotów, GALAKTYKA 2016
- Cornell Feline Health Center, Cats that Lick Too Much; online
- Cornell Feline Health Center, Hydration; online
- Marta Kuhnke-Bernecka, Kot w domu – środowisko życia a dobrostan, Vet Personel 2/2015
- Marta Kuhnke-Bernecka, Kot – terytorialny drapieżnik, Vet Personel 1/2016
- International Cat Care, Cat Advice; online
