Zwierzęta towarzyszą człowiekowi od tysięcy lat, a istotność więzi wytworzonych z pupilami opisywana jest obecnie w wielu publikacjach naukowych. Korzyści z kontaktu z czworonogami czerpią zarówno dorośli, jak i dzieci. Decyzja o opiece nad zwierzęciem powinna być jednak przemyślana, ponieważ wiąże się z licznymi zobowiązaniami i bywa wymagająca. Jak powinna wyglądać opieka nad psem czy kotem? W ramach Akademii Esthima i mianowania grudnia miesiącem świadomej opieki nad zwierzętami przedstawiamy elementy odpowiedzialnej opieki nad pupilami.
Dobrostan podstawą opieki nad pupilem
Zwierzęta wnoszą w naszą codzienność dużo radości i stają się członkami naszych rodzin. Obdarzamy je emocjami, tworzymy z nimi znaczące relacje i nie wyobrażamy sobie ich braku. Podejmując decyzję o posiadaniu zwierzęcia należy pamiętać, że wiąże się ono z licznymi obowiązkami i kosztami.
Dobrostan, czyli stan komfortu behawioralnego i fizycznego zwierząt bytujących w określonym środowisku, posiada kilka najważniejszych założeń, czyli wolność od: głodu i pragnienia, dyskomfortu, bólu, urazów i chorób, strachu i dystresu oraz wolność ekspresji normalnych zachowań. To o nie powinniśmy zadbać w pierwszej kolejności.
Odpowiedzialna opieka nad zwierzętami, to przede wszystkim świadome podejmowanie decyzji i wiedza o tym, co w naszym życiu zmienia obecność psa czy kota.
Sprawdź także: Jak prawidłowo opiekować się starszym psem i kotem?
O czym pamiętać, gdy opiekujesz się zwierzakiem?
1. Opieka nad pupilem trwa całe jego życie.
Posiadanie zwierzaka to zobowiązanie długoterminowe, od którego nie można wziąć urlopu. Zwierzęciem trzeba się opiekować, zapewnić mu odpowiednie warunki życia i dbać o zaspokajanie jego potrzeb.
2. Gatunek zwierzęcia powinien być dopasowany do stylu życia opiekuna.
Podjęcie decyzji o tym, jakie zwierzę przygarnąć pod swój dach powinno wynikać z przeanalizowania stylu życia, warunków mieszkaniowych i finansowych. Nie powinno być impulsywne. Decydując się na opiekę nad psem, należy mieć świadomość jego potrzeb wiążących się na przykład ze spacerami (których nie ma w przypadku posiadania kota czy kawii domowej). Podejmując decyzję o adopcji, warto mieć na uwadze, że zwierzę po przejściach może wymagać pomocy behawiorysty i częstych wizyt w gabinecie weterynaryjnym.
3. Posiadanie zwierzęcia wymaga od opiekunów poświęcenia czasu i pieniędzy.
Każde zwierzę ma nieco inne potrzeby, choć wiele z nich jest wspólnych niezależnie od gatunku, rasy i wieku pupila. Opieka nad psem czy kotem, w tym trening i nauka, wymagają od opiekuna czasu i cierpliwości. Koszty posiadania zwierzęcia to jednak nie tylko poświęcona mu uwaga – comiesięczne wydatki obejmują koszt zakupu odpowiedniej karmy oraz w przypadku kota dodatkowo żwirku, a u psa – worków na odchody. Pod uwagę należy wziąć koszt profilaktyki weterynaryjnej (szczepień, leków przeciwpasożytniczych, badań) i wyprawki (dla psa: szelki, miska, legowisko, zabawki, dla kota: transporter, miska, legowisko, zabawki). Do stałych wydatków można też zaliczyć leki i suplementy zalecone przez lekarza weterynarii, zależnie od stanu zdrowotnego czworonoga.
4. Zwierzęta spędzające dłuższy czas na zewnątrz też mają potrzeby.
Przebywanie zwierzęcia na zewnątrz powinno uwzględniać dostęp do wody, odpowiedniego pożywienia i schronienia przed warunkami atmosferycznymi. W trosce o zdrowie i życie kotów lepiej zapewnić im warunki bytowania w domu, bez wychodzenia na zewnątrz.
5. Elektroniczna identyfikacja zwierzęcia to dbałość o bezpieczeństwo.
System identyfikacji zwierzęcia przy pomocy mikrochipu i rejestracja w bazie danych zapewniają mu bezpieczeństwo, poprzez możliwość identyfikacji na wypadek zaginięcia czy kradzieży. Dostęp do kartoteki swojego zwierzęcia w Międzynarodowej Bazie Danych SAFE-ANIMAL to obecnie koszt kilkudziesięciu złotych rocznie.
6. Odpowiedzialność za zwierzę to też kontrola jego funkcji rozrodczych.
Kastracja to główne narzędzie w walce z bezdomnością, a także element profilaktyki zdrowotnej zwierząt, poprzez między innymi zapobieganie procesom nowotworowym. Koszt zabiegu chirurgicznej kastracji samców, jak i samic (nazywanej potocznie sterylizacją), to zwykle kilkaset złotych.
7. Opieka weterynaryjna to podstawa posiadania zdrowego zwierzęcia.
Profilaktyczne wizyty u lekarza weterynarii służą zapobieganiu procesom chorobowym i umożliwiają podejmowanie działań leczniczych na wczesnym etapie chorób. Wizyty weterynaryjne to nie tylko profilaktyka – infekcje, zatrucia, biegunki czy urazy to tylko kilka z sytuacji wymagających interwencji lekarza weterynarii. Każda wizyta w zakładzie leczniczym wiąże się z kosztami, dlatego warto od pierwszych tygodni posiadania pupila założyć mu skarbonkę czy rachunek oszczędnościowy, na który będzie się przelewać kwoty potrzebne do uregulowania dodatkowych wydatków.
8. Zwierzę wymaga socjalizacji i szkoleń.
Socjalizacja i odpowiednie szkolenie zwierząt ma na celu ułatwienie im funkcjonowania wśród innych zwierząt i ludzi, a także umożliwienie efektywnej komunikacji z opiekunem.
9. Zwierzęta mają wpływ na środowisko.
Posiadanie zwierzaka wymaga zapobiegania jego negatywnemu wpływowi na innych ludzi, zwierzęta i środowisko. Właśnie dlatego po psach na spacerach należy sprzątać i nie można dopuścić do ich samotnego błąkania się po ulicach.
10. Potrzeby zwierzaków często zależą od ich wieku.
Opiekun powinien zapewnić pupilowi odpowiednią stymulację umysłową dopasowaną do wieku, rasy i stanu zdrowia pupila. Starsze zwierzęta mogą mieć problemy ze słuchem i wzrokiem, co wymaga odpowiedniego przystosowania do ich stanu środowiska domowego.
11. Opieka nad zwierzęciem wymaga planowania różnych ewentualności.
W chwili dłuższej nieobecności właściciela zwierzak powinien mieć zapewnioną odpowiednią opiekę, co warto zaplanować dużo wcześniej niż wymagająca tego sytuacja.
12. Strata zwierzęcia boli tak samo, jak strata człowieka.
Na właścicielu spoczywa obowiązek zauważenia pogarszającej się jakości życia zwierzęcia, szczególnie w starszym wieku. Jeszcze trudniejsze okazuje się podejmowanie decyzji dotyczących odpowiedniej opieki u schyłku życia pupila (takich jak opieka paliatywna czy eutanazja). Choć nieocenioną pomoc w takich chwilach zapewnia lekarz weterynarii, to od właściciela zwierzęcia zależne jest skrócenie jego cierpienia.
13. Samodzielny pochówek zwierzęcia jest w Polsce nielegalny.
Według polskiego prawa samodzielne dokonanie pogrzebania zwierzęcia na terenie formalnie do tego niedopuszczonym (łącznie ze swoją prywatną działką) stanowi wykroczenie. Kremacji zwierząt i ich pochówku (pogrzebania) mogą dokonywać tylko specjalnie zatwierdzone podmioty – ze względu na zapewnienie bezpieczeństwa tego procesu, a następnie bezpieczeństwo sanitarne. Pożegnać ukochane zwierzę można w godny sposób, na przykład poprzez kremację indywidualną, z otrzymaniem urny z jego prochami.
14. Kremacja ciała zwierzęcia to nie jego utylizacja
Utylizacja zwłok zwierzęcia razem z innymi odpadami medycznymi jest usługą proponowaną często w weterynaryjnych zakładach leczniczych. Bywa, że opiekunowie zwierząt nie wiedzą, na co się zgadzają wybierając możliwość utylizacji. W zakładach utylizacyjnych ciała zwierząt są zazwyczaj utylizowane w specjalnych destruktorach, w których pod wpływem ciśnienia i wysokiej temperatury pozostaje po nich sucha mączka, przeznaczona do spalenia.
Zupełnie inaczej przebiega kremacja ciała pupila – odbywa się ona w piecu krematoryjnym, a ciało zostaje spopielone. W procesie tym uczestniczyć mogą opiekunowie i każdy, kto chce pożegnać czworonożnego przyjaciela. Zwierzę nie jest anonimowe (jak podczas utylizacji), a jego opiekun wie, co dzieje się z ciałem.
Wartością tego, jak działamy w Esthima nie jest jednak sam akt techniczny, czyli kremacja zwierzęcia, ale także wszystko poza nim – niesiona pomoc i rozwiązanie w wymagającej, bolesnej sytuacji. Wiemy, jak zająć się w tej trudnej chwili zarówno ciałem zwierzęcia, jak i pogrążonym w smutku człowiekiem. Moment, w którym opiekunowie zwierzęcia są w panice, ogromnym stresie związanym z żałobą i nie wiedzą, co robić i do kogo się skierować, jesteśmy ich przewodnikami i opiekunami. W Esthima ciało zwierzęcia traktujemy z szacunkiem i godnością.
Sprawdź także: Dlaczego nie wolno pochować zwierzęcia w ogródku, lesie czy parku?
Nieocenione towarzystwo zwierzaka
Relację między człowiekiem a zwierzęciem można nazywać przyjaźnią. Polega ona na wzajemnym zrozumieniu, a przejawia wspólnymi, regularnie podejmowanymi działaniami, które dają przyjemność obu stronom (np. spacer z psem). Przyjaźni tej, podobnie jak w przypadku relacji międzyludzkich, towarzyszy zaangażowanie emocjonalne – opisuje ją zoolog dr hab. Tadeusz Kaleta.
Kontakt ze zwierzętami może wpływać na nas terapeutycznie – zgodnie z badaniami dzięki niemu redukcji mogą ulegać objawy depresyjne i lękowe, a poprawiać się mogą ważne dla zdrowia parametry fizjologiczne. Dzięki zwierzętom ludzie są nastawieni do otoczenia bardziej optymistycznie i podwyższają swoją samoocenę. Zwierzęta dostarczają też swoim opiekunom wsparcia psychologicznego w trudnych momentach życiowych (jak śmierć bliskiej osoby). Nie oceniają i nie krytykują. Zawdzięczamy im bardzo wiele, ale musimy pamiętać o tym, że zapewnienie im odpowiednich warunków życia to nasz obowiązek.
Przeczytaj także: Każde zwierzę ma inne potrzeby
Przeczytaj także: Dlaczego więź, którą tworzymy ze zwierzętami, jest tak wyjątkowa?
Bibliografia (dostęp z dnia 7.12.2022 r.):
- General Cat Care, American Society for the Prevention of Cruelty to Animals; online: https://www.aspca.org/pet-care/cat-care/general-cat-care
- General Dog Care, American Society for the Prevention of Cruelty to Animals; online: https://www.aspca.org/pet-care/dog-care/general-dog-care
- How to Stay Healthy Around Pets, Centers for Disease Control and Prevention; online: https://www.cdc.gov/healthypets/keeping-pets-and-people-healthy/how.html?CDC_AA_refVal=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fhealthypets%2Fhealth-benefits%2Findex.html
- Opłata za rejestrację zwierzęcia, SAFE-ANIMAL; online: https://www.safe-animal.eu/pl/pytania-1/Faq
- Tadeusz Kaleta, Antrozoologia, albo przewartościowanie relacji ze zwierzętami, Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria R. 24: 2015, Nr 2 (94), ISSN 1230–1493
- Katarzyna Girczys-Połedniok, Robert Pudlo, Agnieszka Szymlak, Natalia Pasierb, Zastosowanie terapii z udziałem zwierząt w praktyce psychiatrycznej, Psychiatria Tom 11, Nr 3 (2014)