Coraz większa świadomość opiekunów zwierząt oraz rosnące możliwości opieki weterynaryjnej sprawiają, że zwierzęta towarzyszące żyją coraz dłużej. Zwierzęcy seniorzy mają jednak związane z wiekiem potrzeby, o których realizację należy zadbać. W ramach Akademii Esthima prezentujemy „Poradnik dla opiekunów zwierzęcych emerytów”, z którego dowiesz się, jak opiekować się starszym kotem czy psem.
Kiedy zwierzę staje się seniorem?
Za okres starości uznaje się ostatnie 25% życia organizmu, co sprawia, że określenie tego momentu u zwierząt nie jest proste. Umownie przyjmuje się, że psy w okres starości wchodzą między 7. a 10. rokiem życia, a koty po osiągnięciu 10. roku życia.
W kontekście tego, jak opiekować się starszym kotem czy psem, ważna jest świadomość, że wiek to nie choroba. Chociaż starsze psy i koty mogą mieć problemy związane z wiekiem geriatrycznym, możemy im pomóc na tyle, by prowadziły szczęśliwe, zdrowe i aktywne życie.
W opiece nad każdym zwierzęciem, nie tylko w podeszłym wieku, najważniejsze jest zaspokajanie jego potrzeb fizycznych, psychicznych i zdrowotnych.
Regularne badania weterynaryjne mogą umożliwić wczesne wykrycie problemów zdrowotnych, zanim staną się one poważne lub zagrażające życiu naszych pupili. Wczesna reakcja może prowadzić do dłuższego i zdrowszego życia zwierzęcia.
Jak opiekować się starszym kotem lub psem?
Starsze zwierzęta podatne są na problemy zdrowotne związane z ich wiekiem, niezależnie od tego, jak dobrze o nie dbamy. Wymagają większej uwagi niż zwierzęta młodsze, częstszych wizyt u lekarza weterynarii oraz dbałości o odpowiednią dietę i otoczenie. Przedstawiamy najważniejsze aspekty opieki nad zwierzęcym seniorem.
Opieka weterynaryjna
Zgodnie z zaleceniami starsze zwierzęta powinny odwiedzać gabinet weterynaryjny dwukrotnie (lub częściej) w ciągu roku. Kontrole weterynaryjne mają na celu wczesne wykrycie chorób i szybkie wdrożenie ich leczenia. To także istotne działanie pomagające zapobiegać problemom zdrowotnym zwierzaków – konsultacje stomatologiczne, kardiologiczne czy badania USG jamy brzusznej. Wszystkie badania diagnostyczne powinny być zlecone przez lekarza weterynarii i odpowiednio dobrane do danego pacjenta.
Dieta i odżywianie
Zwierzęta w starszym wieku potrzebują często lekkostrawnej diety o odpowiednim składzie, umożliwiającej pokrycie dziennego zapotrzebowania na energię. Starsze koty mają trudności z trawieniem tłuszczu i białka, a ich dieta powinna być odpowiednio zbilansowana, aby dostarczyć im odpowiednią ilość wysoko strawnego białka, witaminy E, witamin z grupy B, potasu i innych minerałów.
Kontrola wagi
Zwiększenie się masy ciała u starszych psów wiąże się ze wzrostem ryzyka problemów zdrowotnych, a u starszych kotów to utrata masy ciała jest większym problemem. Warto o tym pamiętać i okresowo sprawdzać kondycję zwierzęcia poprzez system oceny kondycji ciała (BCS w skali 1-9). Prawidłowa kondycja zwierzęcia (pozycja 4 i 5 na skali) charakteryzuje się delikatnie wyczuwalnymi żebrami oraz widocznym wcięciem w talii.
Zwalczanie pasożytów
Starsze zwierzęta miewają osłabione układy odpornościowe, przez co mogą nie radzić sobie z pasożytami wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi. Należy dbać o regularne odrobaczanie zwierząt i profilaktykę inwazji kleszczy, a szczegóły takich zabiegów ustalić z lekarzem weterynarii.
Szczepienia
Osłabienie układu odpornościowego nie sprzyja także walce z chorobami zakaźnymi. Przed ich ostrym przebiegiem chronić może szczepienie zgodne z kalendarzem szczepień zalecanym przez lekarza weterynarii czuwającego nad zdrowiem naszego pupila. W Polsce szczepieniem obowiązkowym jest to przeciwko wściekliźnie, powinno zostać wykonane raz do roku.
Dbanie o mobilność
Z wiekiem zwierzaki mogą stać się mniej aktywne i chętne do zabawy. Warto zadbać wtedy o odpowiednie ćwiczenia, które pomogą im zachować większą mobilność i dobrą kondycję.
Zdrowie psychiczne
Starsze zwierzęta mogą wykazywać osłabienie funkcji poznawczych, wiążących się z ich wiekiem. Zmiany starcze w obrębie mózgowia prowadzą do spowolnienia procesów myślowych oraz spowolnienia ruchowego organizmu, a nasz starszy przyjaciel potrzebuje więcej czasu, żeby wykonać dotychczasowe czynności. Powinniśmy wykazać się cierpliwością i zrozumieniem, a jeżeli jego stan zdrowia nas zaniepokoi, skonsultować go w gabinecie weterynaryjnym.
Środowisko
Starsze zwierzęta mogą potrzebować zmian w swoim stylu życia. Mogą to być na przykład nowe miejsca do spania, na które nie trzeba wchodzić po schodach, czy system ułatwiający starszemu kotu dostanie się do swoich ulubionych miejsc.
Choroby układu rozrodczego
Starsze zwierzęta, które nie zostały wykastrowane, są bardziej narażone na raka gruczołu mlekowego, jąder i prostaty. W związku z tym wymagają one regularnych kontroli weterynaryjnych.
Większość potrzeb zwierzęcego seniora wiąże się z dbałością o jego zdrowie. Odpowiednia ich realizacja wynika często z zaleceń, otrzymanych od lekarza weterynarii, który konsultuje nasze zwierzę.
Przeczytaj więcej: Jak prawidłowo opiekować się starszym psem lub kotem?
Najczęstsze choroby występujące u starszych kotów i psów
Choroby często diagnozowane u starszych zwierząt, to:
- choroby nowotworowe,
- choroby serca,
- choroby nerek lub dróg moczowych,
- choroby wątroby,
- cukrzyca,
- problemy ze stawami lub kośćmi,
- nadwaga lub otyłość,
- utrata wzroku lub słuchu.
To całkiem normalne, że wraz z wiekiem zwierzęta tracą ostrość wzroku i słuchu, podobnie jak ludzie. Może wystąpić u nich zaćma, wpływając na ograniczenie zdolności widzenia, i mogą nie reagować odpowiednio na k omendy.
Zwierzęta ze słabym wzrokiem czy nawet niewidome mogą nadal sprawnie się poruszać, o ile znają otoczenie. Jeśli nasze zwierzę ma taki problem, powinniśmy unikać przestawiania mebli lub innych przedmiotów, które mogą stać się dla niego przeszkodą.
Starcze zmiany w zachowaniu zwierząt
Zmiany w zachowaniu zwierzęcia mogą być pierwszymi oznakami starzenia i wynikać z odczuwanego dyskomfortu lub bólu (chociażby w związku z zapaleniem stawów), czy też „dysfunkcji poznawczej”.
Zmiany w zachowaniu starszych zwierząt domowych związane z zaburzeniami funkcji poznawczych:
- nasilona reakcja na dziwne lub głośne dźwięki,
- nasilone szczekanie/miauczenie,
- częstsze zachowania agresywne/obronne,
- zwiększony niepokój,
- dezorientacja,
- częste wędrówki bez celu,
- wypróżnianie się w nieodpowiednich miejscach,
- zmiany związane ze snem,
- spadek zainteresowania zabawą,
- powtarzanie w kółko tych samych czynności,
- zmniejszona reakcja na komendy,
- gorsza pamięć i zdolność uczenia się.
Jeśli zwierzak wykazuje takie zmiany zachowania lub inne niepokojące objawy, należy udać się z nim do lekarza weterynarii i poinformować go o konkretnych zachowaniach, które zaobserwowaliśmy.
W leczeniu zwierzęcia z demencją starczą stosuje się leki usprawniające krążenie w mózgowiu, suplementy korzystnie wpływające na pracę neuronów i niekiedy leki psychiatryczne pomagające opanować lękliwość albo agresję.
Przeczytaj także: Dlaczego więź, którą tworzymy ze zwierzętami, jest tak wyjątkowa?
Skąd mam wiedzieć, kiedy nadejdzie czas, aby się pożegnać?
Starość i związane z nią choroby mogą być dla zwierzęcia wyjątkowo obciążające, a rokowanie bardzo złe. Decyzja o eutanazji pupila może być najtrudniejszą, jaką ma do podjęcia opiekun zwierzęcia. Jednak może też być jedynym sposobem na zatrzymanie cierpienia, z którym zwierzę się mierzy. Czasem eutanazja to jedyna rzecz, jaką można zrobić dla swojego ukochanego psa czy kota.
Bardzo ważna w takim momencie jest ocena jakości życia zwierzęcia, która nie należy do najłatwiejszych dla opiekuna i powinna być dokonana wspólnie z lekarzem weterynarii, wskazującym, na co zwrócić uwagę.
Jakość życia zwierząt zgodnie z naukowymi wytycznymi uważana jest za synonim jego „dobrostanu” i obejmuje trzy elementy:
1) pozytywne i negatywne uczucia, czyli doświadczenia odczuwane przez zwierzęta, które mieszczą się w spektrum od bardzo negatywnych (np. silny ból) do bardzo pozytywnych (np. radość),
2) sprawność fizyczna i zdrowie – obejmujące elementy takie jak objawy chorobowe, zdolność do reprodukcji i fizyczna zdolność zwierzęcia do radzenia sobie w środowisku,
3) naturalność, czyli prawidłowa postawa fizyczna zwierzęcia, wolność od okaleczeń oraz zdolność prezentowania swoich naturalnych zachowań i interakcji z elementami środowiska naturalnego.
Warto pamiętać, że wszelkie wątpliwości co do zdrowia starszych zwierząt powinny być konsultowane z lekarzem weterynarii. Chociaż moment eutanazji jest decyzją osobistą, to właśnie lekarz weterynarii może wesprzeć nas w procesie jej podejmowania – odpowiedzieć na wszelkie pytania, rozwiać wątpliwości oraz pomóc rzetelnie ocenić jakość życia pupila.
Przeczytaj także: Jak przygotować się na odejście zwierzęcia?
Przeczytaj także: Jak rozpoznać, że pies odchodzi?
Sprawdź: Dlaczego nie można pochować zwierzęcia w ogródku, lesie czy parku?
Bibliografia (dostęp z dnia 7.11.2022 r.):
- Cervantes Sala S., Geriatria psów i kotów, Edra Urban & Partner, Wrocław, 2017
- WSAVA – Dobrostan zwierząt – Zbiór wytycznych przeznaczonych dla lekarzy weterynarii i personelu zakładów leczniczych dla zwierząt przygotowany przez WSAVA
- Mullan S. Assessment of quality of life in veterinary practice: developing tools for companion animal carers and veterinarians. Vet Med (Auckl). 2015 May 21;6:203-210. doi: 10.2147/VMRR.S62079. PMID: 30101107; PMCID: PMC6070017.
- American Veterinary Medical Association, Caring for senior cats and dogs; online: https://www.avma.org/resources-tools/pet-owners/petcare/senior-pets
