Strata ukochanego pupila wywołuje w opiekunach wiele trudnych emocji, w tym głęboki smutek. Radzeniu sobie z nimi nieodłączny jest proces żałoby, czyli naturalna reakcja na odejście kogoś bliskiego – czy to człowieka, czy zwierzęcia. Fizyczne okazywanie swojego cierpienia to na przykład aktywne opłakiwanie śmierci czworonożnego przyjaciela. Dzięki aktywnemu przeżywaniu procesu żałoby, a nie jego unikaniu, można osiągnąć stan pogodzenia się ze stratą.
Żałoba to kwestia dość indywidualna, nie przebiega według określonego schematu, choć składa się na nią pięć etapów wg Elisabeth Kübler-Ross: zaprzeczenie, gniew, targowanie się (negocjacja), depresja, akceptacja. Są jednak wskazówki które mogą okazać się pomocne i uniwersalne dla każdego, kto stanie w obliczu straty.
-
Uznanie rzeczywistości śmierci
Uznanie, że strata rzeczywiście nastąpiła może zająć tygodnie lub miesiące, ale nastąpi to w odpowiednim dla każdego czasie. Przygotowując się do „nowej normalności” życia bez ukochanego zwierzęcia należy być dla siebie wyrozumiałym. Budowanie relacji z pupilem zajęło trochę czasu, więc tak samo przyzwyczajenie się do jego nieobecności musi potrwać.
-
Oswojenie się z bólem
Doświadczenie wyjątkowo emocjonalnych myśli i mieszanki sprzecznych uczuć związanych ze śmiercią zwierzęcia jest trudną, ale ważną potrzebą. Zdrowsze przechodzenie przez proces żałoby można osiągnąć poświęcając czas na przepracowanie swoich uczuć, zamiast próby ich ignorowania.
-
Kontynuacja relacji ze zwierzęciem dzięki wspomnieniom
Nasze wspomnienia pozwalają dalej żyć zwierzętom w naszej pamięci. Doświadczanie tych wspomnień, zarówno radosnych, jak i smutnych, może być powolnym i bolesnym procesem, który przebiega małymi krokami. Można poświęcić trochę czasu, aby spojrzeć na zdjęcia pupila, stworzyć swojemu zwierzakowi Animorial lub napisać do zwierzęcia list, wspominając spędzony razem czas. Wartościowa jest także ręcznie robiona bransoletka „Zaplecione wspomnienia”, która może stać się wyjątkową pamiątką po ukochanym pupilu. Na kartoniku dołączonym do bransoletki można napisać kilka ciepłych słów dla swojego zwierzęcia lub jakieś wspomnienie, następnie zapleść je myślami w bransoletkę i pozwolić by towarzyszyły mu w drodze na drugą stronę tęczy. Biżuteria pamiątkowa może stać się za to relikwiarzem z niewielką ilością prochów czworonożnego przyjaciela i umożliwić przeżywanie żałoby w poczuciu prawdziwej bliskości.
-
Dopasowanie swojej tożsamości do sytuacji
Określając swoje społeczne role z łatwością możemy uznawać się za zwierzęcego opiekuna. Tak samo mogą myśleć o nas inni – ktoś może być „tym panem, który zawsze spacerował z wielkim czarnym psem po okolicy” albo „przyjaciółką, której kot zawsze skakał po kolanach”. Przystosowanie się do zmiany tożsamości, kiedy nie ma z nami ukochanego pupila jest bardzo znaczącą potrzebą w okresie żałoby.
-
Szukanie sensu
Kiedy zwierzę odchodzi, naturalną reakcją jest kwestionowanie znaczenia i celu obcowanowania ze zwierzętami domowymi w swoim życiu. Pogodzenie z pojawiającymi się w głowie tego typu pytaniami to kolejny aspekt żałoby, z którym należy się oswoić. Ważne jest samo zadawanie pytań, nie musimy znajdować na nie konkretnych odpowiedzi.
-
Przyjmowanie wsparcia od innych
Każdy trwający w procesie żałoby potrzebuje miłości oraz wsparcia innych, ponieważ żalu nie da się „przezwyciężyć”. Można go tylko przyjąć. Rozmowa lub przebywanie z innymi opiekunami zwierząt domowych, którzy doświadczyli śmierci zwierzęcia, może być jednym z ważnych sposobów na zaspokojenia tej potrzeby.
Ludzie często przynależą do grup wsparcia, próbując poradzić sobie ze smutkiem związanym z osobistymi kryzysami lub zakończeniem relacji międzyludzkich, ale dopiero niedawno rozpoczęto tworzenie grup wsparcia w celu poradzenia sobie ze śmiercią swoich zwierząt. Grupy te, prowadzone w odpowiedzialny sposób, mogą przynosić znaczne korzyści opiekunom pomagając w rozpracowywaniu emocjonalnych aspektów przywiązania oraz straty.
Miejscem w przestrzeni internetowej, dającym możliwość wspólnego pielęgnowania pamięci o ukochanych pupilach i wzajemnego wspierania się jest grupa na Facebooku „Łąki Wspomnień”. Więź między ludźmi a ich zwierzętami bywa silniejsza, niż wydaje się wielu osobom, a opiekun po stracie powinien doświadczyć ze strony innych zrozumienia oraz empatii. Zdajemy sobie sprawę z tego jak bezcenne jest pielęgnowanie wspomnień o bliskich sercu czworonogach, dlatego stworzyliśmy grupę wsparcia online, w której poza wzajemnymi interakcjami będzie można otrzymać profesjonalną pomoc w przejściu przez trudne chwile związane z pożegnaniem przyjaciela.
Przede wszystkim pamiętać należy, że doświadczenie straty dla każdego może być odmienne, stając się wymagającym wyzwaniem. Warto brać pod uwagę to, jakie zmiany nieodłączne są odejściu zwierzęcia.
O czym warto pamiętać
Ogłuszająca cisza
Cisza w domu po śmierci zwierzęcia może wydawać się potwornie głośna. Zwierzęcy towarzysz zajmował fizyczną przestrzeń w naszym życiu i domu, wiele razy jego obecność była bardzo odczuwalna za pomocą zmysłów. Kiedy pupila już nie ma, brak jego obecności, czyli cisza, staje się dojmujący. Odczuwalna staje się „obecność nieobecności”. Samo zdawanie sobie sprawy z tej smutnej prawdy pomoże przygotować się na nagłe przypływy trudnych emocji.
Konsekwencje wyjątkowej więzi ze zwierzęciem
Relacja dzielona ze zwierzakiem to szczególna i wyjątkowa więź, która niektórym może wydawać się trudna do zrozumienia. W okresie żałoby mogą pojawić się wokół nas przyjaciele i członkowie rodziny o dobrych intencjach, którzy będą uważać, że nie powinniśmy opłakiwać swojego zwierzaka lub którzy powiedzą, że nie powinniśmy smucić się tak bardzo, ponieważ „to tylko kot” czy „tylko pies”. Smutek jest jednak normalny, a relacja, którą stworzyło się ze swoim wyjątkowym przyjacielem, wymaga opłakiwania.
Żal, którego nie można wartościować
Czasami odczuwamy silne pragnienie opłakiwania „pochodzące z serca”, ale jednocześnie staramy się uzasadnić głębię naszych emocji i jest to niemożliwe. Rozsądek nie ma wytłumaczenia dla tego, co czujemy. Niektórzy będą wtedy chcieli „wartościować” swój smutek, stawiając emocje związane z żałobą po pupilu z innymi, przez co uznają je za „gorsze, mniej ważne”. Chociaż to normalne, dobrze wiedzieć, że żałoba to żałoba i wymaga troski oraz szacunku u każdego, kto doświadcza straty.
Kwestie duchowości
W czasie żałoby można kwestionować swoje przekonania dotyczące zwierząt domowych i życia pozagrobowego. Wiele osób wokół również będzie miało własne, niekiedy odmienne od naszych, opinie w tym temacie. W tym czasie ważne będzie znalezienie własnych odpowiedzi na nurtujące pytania i nabycie indywidualnych, osobistych przekonań. Pomóc w tym może psycholog, psychoterapeuta bądź towarzysz w żałobie.
Bibliografia z dnia 7.08.2020:
- Pet Loss & Grief brochure, AVMA – American Veterinary Medical Association
- AVMA Guidelines for Pet Loss Support Services
- https://www.therapistaid.com/worksheets/stages-of-grief-education-polish.pdf
- https://iccfa.com/