fbpx
Tag

śmierć pupila – Strona 3 z 4 – Esthima

kwi 27
Love0
Karolina Kuszlewicz ciało zwierzęcia po śmierci a prawo

Karolina Kuszlewicz: Ciała naszych zwierząt po ich śmierci – perspektywa prawna

By Aktualności, poradnik, zwierzęta i ludzie

Przez „ciała naszych zwierząt” mam na myśli ciała zwierząt zwanych towarzyszącymi, czy domowymi, z którymi jako ludzie mamy swoje więzi rodzinne.

W związku z tym ten tekst nie oddaje w pełni problematyki dotyczącej postepowania ze zwłokami zwierząt, bowiem ich znakomita większość, która każdego dnia ponosi śmierć, to te wykorzystywane produkcyjnie. Nie zajmę się także teraz regulacjami dotyczącymi zwłok zwierząt dzikich – w części są one pozostawiane naturze, w części zabierane „do skupu” po polowaniu. Ale wspominam o nich, bo sposób traktowania każdego zwierzęcia, także kiedy jest martwe – uważam za istotny.

Moim zdaniem problematyka postępowania z ciałami (czy też zwłokami) zwierząt to kwestia, która ma nie tylko wymiar praktyczny (coś z nimi przecież trzeba zrobić), sanitarny (należy zrobić tak, by było bezpiecznie dla ludzi i innych zwierząt), ale także wymiar godności, szacunku – do istoty, która umarła i do człowieka, który jest po niej w żałobie oraz do ich więzi. W niniejszym artykule postaram się poruszyć każdą z tych perspektyw, przede wszystkim od strony prawnej.

Towarzyszenie zwierzęciu po śmierci 

Towarzyszenie (co prawda za życia) zapisane jest w samej definicji zwierzęcia domowego, zawartej w art. 4 pkt 17 ustawy o ochronie zwierząt. Przeczytamy w tym przepisie, że zwierzę domowe to takie, które „tradycyjnie przebywa wraz z człowiekiem w jego domu lub innym odpowiednim pomieszczeniu, utrzymywane przez człowieka w charakterze jego towarzysza”. Mowa jest zatem o towarzyszu i domu – miejscu, które kojarzy się z rodziną, z bliskimi. W 2012 r. Naczelny Sąd Administracyjny doprecyzował (w wyroku z 8.11.2012 r. sygn. akt II OSK 2023/12), że „zwierzę domowe traktowane jest zwykle przez domowników jako pupil lub członek rodzinnego stada. Pupilem określa się najczęściej osobnika, który jest lubiany bardziej niż inne osobniki tego samego gatunku, ale również wychowanka lub podopiecznego.” Zatem w słowach Sądu pojawia się wprost nawiązanie do „rodziny”. NSA zaznaczył przy tym, że klasyfikacja danego zwierzęcia do tzw. towarzyszącego zależy wprost od sposobu traktowania go przez człowieka, zwłaszcza istnienia emocjonalnej więzi.

Wagę tej więzi podkreślił także Sąd Okręgowy w Krakowie w sprawie o ochronę dóbr osobistych ludzkiej rodziny, która straciła psa wskutek zagryzienia go przez psa sąsiadów. Domagali się oni naprawienia krzywdy z powodu zerwania więzi z członkiem rodziny poprzez zadośćuczynienie pieniężne od opiekunów drugiego psa. Sąd uznał prawa tej rodziny, wskazując, że „(…) nie sposób kwestionować tego, że za dobro osobiste człowieka, podlegające ochronie na gruncie prawa cywilnego, może zostać uznana jego więź ze zwierzęciem, w szczególności z psem. Zerwanie tej więzi może wywoływać u człowieka smutek, tęsknotę, poczucie straty. Fakt, że zwierzę jest istotą żywą, odczuwającą ból powodować może u człowieka także współczucie i współprzeżywanie doznawanego przez zwierzę cierpienia” (Wyrok SO w Krakowie z 7.09.2017 r., II Ca 1111/17).

Skoro na poziomie przepisów prawa i orzecznictwa sądowego zwierzęta domowe (należą do nich głównie psy i koty, ale mogą i inne) mają status towarzyszy, „wychowanków”, domowników, członków rodzinnego stada, to jasne jest, że kwestia postępowania z ich ciałami staje się niezwykle istotna dla ich ludzkich opiekunów, którzy powinni mieć prawo towarzyszenia zwierzęciu także w jego pożegnaniu – zarówno w sensie umierania (naturalnego bądź poprzez eutanazję), ale i w sensie pożegnania z ciałem – kremacji, pochówku.

Pozostawienie w lecznicy oznacza „utylizację” 

Niestety język prawa, gdy przychodzi do praktycznych aspektów postępowania z ciałem zmarłego zwierzęcia, nie jest już tak troskliwy, jak wtedy, gdy opisywał więź łączącą człowieka z jego zwierzęciem.

Punktem wyjścia są tutaj regulacje unijne, w tym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 określające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi. Za zwierzę domowe uznaje się w nim „każde zwierzę należące do gatunków zazwyczaj karmionych i utrzymywanych przez człowieka w celach innych niż gospodarskie, lecz nie spożywanych przez ludzi”. Kiedy takie zwierzę umrze, staje się w myśl przepisów rozporządzenia “produktem ubocznym pochodzenia zwierzęcego”, definiowanym jako „całe zwierzęta martwe lub ich części, produkty pochodzenia zwierzęcego lub inne produkty otrzymane ze zwierząt nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi, w tym komórki jajowe, zarodki i nasienie”.

Zgodnie z art. 8 lit a (iii) martwe zwierzęta domowe należą do 1. kategorii takich produktów ubocznych (obok martwych zwierząt z ogrodów zoologicznych i cyrków) – ich ciała po śmierci nazywane są „materiałem kategorii 1”.

Art. 12 rozporządzenia unijnego nr 1069/2009 wskazuje sposoby postępowania z „materiałem kategorii 1”, czyli zwłokami zwierząt, które jeszcze przed chwilą były często członkami naszych rodzin. Mogą one być:

  • „usuwane jako odpady w drodze spalania”,
  • „utylizowane bądź usuwane w drodze współspalania”
  • „przetworzone w drodze sterylizacji ciśnieniowej (…) i grzebane na zatwierdzonym składowisku odpadów.

Przy całym szacunku do pragmatyzmu, uderza język opisu – mnie przynajmniej uderza – postępowania z ciałem bliskich istot. Prawdą jest, że formalnie traktowane są jako odpady, zaś to, co nazywamy cmentarzem dla zwierząt, w rozporządzeniu nosi nazwę „składowiska odpadów”. Pozostawienie psa lub kota (czy innego zwierzęcia w lecznicy) jest równoznaczne z przekazaniem go do „utylizacji”. Ten język powinien zdecydowaniu ulec zmianie w przyszłości.

Mamy wybór, choć pod nadzorem 

Bardzo ważne wydaje mi się jednak to, że z punktu widzenia więzi ze zwierzęciem i potrzeby realizacji swojego prawa do godnego pożegnania z ciałem zwierzęcia, mamy wybór. Osoby, które, takiej potrzeby nie mają (i to też jest w porządku, to bardzo indywidualna kwestia) mogą zwierzę pozostawić w lecznicy. Jego ciało zostanie wówczas zabrane przez firmę transportową, zajmującą się zbieraniem „odpadów zwierzęcych” i spalone. Nie ma to jednak nic wspólnego z indywidualną kremacją zwierzęcia. To czysto praktyczny zabieg, podczas którego spalane są ciała wielu zwierząt i ich części.

Ci, którzy chcą zwierzę pożegnać na swój sposób, mogą wybrać kremację, a nawet jego pochówek. Język opisu z rozporządzenia co prawda odtrąca, ale z drugiej strony na szczęście daje możliwość zorganizowania indywidulanego pożegnania. Stwarza podstawy prawne dla działalności podmiotów, które profesjonalnie, ale i ze zrozumieniem dla uczuć opiekuna pogrążonego w stracie zajmują się ciałem zwierzęcia. To ważne, ponieważ poza komponentem czysto praktycznym, jest tu miejsce także na przeżycie z szacunkiem ostatecznego rozstania z bliską istotą.

Pamiętać należy przy tym, że samodzielne dokonanie pogrzebania zwierzęcia na terenie formalnie do tego niedopuszczonym (łącznie ze swoją prywatną działką) stanowi wykroczenie (art. 154 § 2, art. 162 § 1 k.w.). Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach „na prowadzenie przez przedsiębiorców (…) grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części wymagane jest uzyskanie zezwolenia”.

Kremacji zwierząt oraz ich pochówku (pogrzebania) mogą zatem dokonywać tylko specjalnie zatwierdzone podmioty – z uwagi na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa tego procesu, a następnie bezpieczeństwa sanitarnego. Cmentarze dla zwierząt pozostają pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej, zaś ich lista znajduje się na stronie Głównego Lekarza Weterynarii – pkt  10 w bibliografii.

Prawo do niezakłóconego pożegnania ze zwierzęciem

W polskim orzecznictwie sądowym nie było jeszcze (albo mi nic o tym nie wiadomo) sprawy dotyczącej prawa do pożegnania się z odchodzącym zwierzęciem bądź prawa do godnego, odpowiadającego potrzebom opiekuna rozstania z ciałem zwierzęcia towarzyszącego, które zmarło. Myślę jednak i mam nadzieję, że to się wkrótce wydarzy z uwagi na wzrastającą świadomość na temat istotnej wagi relacji ludzko-zwierzęcych.

W odniesieniu do umierania ludzi i postępowania z ich ciałami po śmierci, orzecznictwo sądowe jest ugruntowane od lat. Tytułem przykładu przytoczę wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, który stwierdził, że „prawo kultywowania pamięci osoby zmarłej, zasadzające się na ochronie bliskiej relacji, w szczególności więzi emocjonalnej i uczuciowej, jaka istnieje pomiędzy osobą dochodzącą ochrony a osobą zmarłą, bliską uprawnionemu stanowi dobro osobiste, podlegające ochronie w trybie art. 24 k.c. pomimo niewymieniania go wprost w art. 23 k.c. Prawo to zawiera w sobie uprawnienie do niezakłóconego prawa kultu osoby zmarłej” (Wyrok SA we Wrocławiu z 24.08.2017 r., I ACa 862/17).

Zwróćmy uwagę, że Sąd wywodzi to dobro osobiste człowieka (żałobnika) z faktu, że darzył on osobę zmarłą silnymi, szczerymi uczuciami. W przypadku zwierząt taka relacja także może występować i również moim zdaniem, choć niewymieniona w art. 23 Kodeksu cywilnego, może podlegać ochronie prawnej jako dobro osobiste. Zwłaszcza,  że, jak wskazywałam na początku tego artykułu – same Sądy uznają bliską więź np. z psem za element relacji rodzinnych. Rozważania te być może mają dziś walor teoretyczny, ale chciałabym, aby budowały w nas przekonanie, że mamy prawo do godnego, pełnowartościowego, odbywającego się możliwie na naszych zasadach, pożegnania z towarzyszącym nam w życiu zwierzęciem. Ono według mnie nie jest traktowane „jak członek rodziny” – po prostu jest rodziną. A my mamy prawo do żałoby po nim.

 

Bibliografia:

  1. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt
  2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego)
  3. Kodeks wykroczeń
  4. Kodeks cywilny
  5. Wyrok NSA z 8.11.2012 r., II OSK 2023/12, LEX nr 1291953.
  6. Wyrok SO w Krakowie z 7.09.2017 r., II Ca 1111/17, LEX nr 2460249
  7. Wyrok SA we Wrocławiu z 24.08.2017 r., I ACa 862/17, LEX nr 2361706
  8. ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
  9. https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/utylizacja
  10. https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/uboczne-produkty-pochodzenia-zwierzecego

 

Kim jest Karolina Kuszlewicz?

Karolina Kuszlewicz – adwokatka, prowadzącą Kancelarię specjalizującą się w prawie ochrony zwierząt i przyrody. Autorka książek, m.in. “Komentarza do ustawy o ochronie zwierząt” (Wolters Kluwer 2021), “Prawa zwierząt. Praktyczny przewodnik” (Wolters Kluwer 2019) oraz szeregu publikacji eksperckich (serwis LEX i inne). Prowadzi bloga “W imieniu zwierząt i przyrody – głosem adwokatki“. Wykłada na Uniwersytecie Warszawskim, członkini Polskiego Towarzystwa Etycznego. W 2017 r. otrzymała 1. miejsce w rankingu “Rising Stars – Prawnicy Liderzy Jutra”.

kwi 21
Love0
jak przygotować się na odejście zwierzęcia

Jak przygotować się na odejście zwierzęcia?

By Aktualności, poradnik, zwierzęta i ludzie

Więzi, jakie tworzymy ze zwierzętami bywają bardzo silne. Czworonożnych przyjaciół obdarzamy miłością i wdzięcznością, za to, że przy nas są. Opieka nad nimi wiąże się z obowiązkami, ale daje też ogrom radości. Nic dziwnego, że możliwość ich straty wyzwala w nas emocje, od których chcielibyśmy uciec. Jak przygotować się na odejście zwierzęcia? Czy jest to w ogóle możliwe? Wyjaśniamy to w tym artykule w ramach projektu Akademia Esthima.

Read More

sty 28
Love0
śmierć psa

Jak rozpoznać, że pies odchodzi?

By Aktualności

Zwierzęta towarzyszące coraz częściej uważamy za część naszych rodzin oraz społeczeństwa. Z coraz większym poświęceniem i dbałością opiekujemy się nimi, nie tylko zapewniając im odpowiednie warunki środowiskowe, ale też opiekę weterynaryjną. Nie jesteśmy jednak przygotowani na pożegnanie się z ukochanymi czworonogami, a myśl o możliwości straty często od siebie oddalamy. Z tego względu opisujemy sygnały, mogące świadczyć o nadchodzącym końcu życia zwierzęcia.

Read More

sie 17
Love0

Godne ostatnie pożegnanie pupila – Agencja Esthima we Wrocławiu

By Aktualności, poradnik, zwierzęta i ludzie

Esthima to ośrodek kremacji zwierząt domowych – od psów i kotów po mniejsze lub rzadziej spotykane gatunki. Powstał w Rudzie Śląskiej w 2019 roku. Oferujemy w nim odpowiednią atmosferę, sprawdzoną technologię oraz profesjonalizm na każdym etapie usługi. Nasi klienci żegnają domowe zwierzę, ale też wiernego towarzysza dorosłych i przyjaciela dzieci. Asystujemy im i dbamy o to, by w tym niełatwym momencie nic im nie przeszkadzało. Od lipca 2021 roku z naszych usług skorzystać mogą również opiekunowie zwierząt z Wrocławia i okolic. Chcemy, by coraz więcej osób miało możliwość pożegnania ukochanych pupili z szacunkiem – tak, jak na to zasługują.

Esthima – kim jesteśmy?

Esthima jest marką należąca do francuskiej grupy Veternity. Powstała ona w północnej Francji z inicjatywy lekarzy weterynarii i od ponad 26 lat działa na rzecz zwierząt oraz tych, którzy je kochają.

Założyciele Veternity zgodnie uznali, że zwierzę zarówno za życia, jak i po śmierci zasługuje na należyte traktowanie, a właściciele mają prawo pożegnać je z godnością i szacunkiem. Lekarze weterynarii przez całe życie zwierząt są blisko nich i ich właścicieli. Założyciele Veternity stwierdzili, że ich obowiązkiem jest zadbanie również o właściwą formę rozstania i pożegnania.

Proces przemysłowej utylizacji przeczy takiemu podejściu i nie pozostawia miejsca na uszanowanie ciała pupila.

Więź tworzona ze zwierzętami może być bardzo głęboka i sprawiać wiele radości, a strata ukochanego zwierzęcia może mieć na opiekuna wpływ równy, jeśli nie większy, utracie członka rodziny lub przyjaciela. Doskonale to rozumiemy i jesteśmy przekonani, że straty nie należy wartościować. Pożegnanie ukochanego zwierzęcia może być równie, a nawet bardziej bolesne niż pożegnanie człowieka.

Historia Esthima w Polsce

Pierwsze krematorium Esthima znajduje się w Rudzie Śląskiej. Misją Esthima jest pomoc opiekunowi w przygotowaniu godnego pożegnania pupila z poszanowaniem uczuć, jakimi zwierzę było darzone oraz umożliwienie zachowania wspomnień wspólnie spędzonych lat. W październiku 2020 roku otwarta została Agencja Esthima w Warszawie, zaś w lipcu 2021 Agencja we Wrocławiu.

Dlaczego Esthima? Co nas wyróżnia?

Oferując Państwu nasze usługi podkreślamy, że respektujemy ludzi, zwierzęta oraz środowisko. Od ponad 26 lat wykorzystujemy strategię ciągłego doskonalenia, wdrażając w ośrodkach kremacyjnych ulepszenia oraz wprowadzając nowe rozwiązania logistyczne i technologiczne. Nasza firma posiada weterynaryjny kod genetyczny, bo to właśnie lekarze weterynarii znają najlepiej potrzeby zwierząt oraz ich opiekunów.

Kochamy zwierzęta i doskonale zdajemy sobie sprawę z faktu, że ich odejście jest dla właściciela bardzo trudnym momentem, dlatego wsłuchujemy się w potrzeby opiekunów zwierząt i staramy się je zaspokajać, proponując użyteczne i nowoczesne usługi.

Pożegnanie pupila

W trudnych chwilach związanych z odejściem pupila opiekunom zazwyczaj towarzyszy głęboki smutek i poczucie osamotnienia. Tworzona z podopiecznymi więź powoduje, że interakcje ze zwierzętami są wyjątkowe i satysfakcjonujące, ale także czyni proces żałoby skomplikowanym. Żal i pogłębiony smutek mogą pojawiać się falami, intensyfikować na dany widok lub dźwięk przywołujący wspomnienia i wydawać się przytłaczające. Strata zwierzęcia to nie tylko trudne emocje oraz proces żałoby, ale również kwestie odpowiedniego pożegnania czworonożnego przyjaciela.

Co zrobić gdy umiera ukochany pupil? Jakie są możliwości jego pochówku?

Po śmierci ukochanego pupila w domowym zaciszu wydawać by się mogło, że dobrym rozwiązaniem jest umieszczenie jego ciała w ogrodzie albo na działce, by zawsze mógł być blisko. Takie działanie nie jest jednak zgodne z prawem i grozi karą grzywny oraz koniecznością poprawnego zutylizowania ciała.

Utylizacja zwłok zwierzęcia razem z innymi odpadami medycznymi to usługa nierzadko proponowana w weterynaryjnych zakładach leczniczych. Często opiekunowie zwierząt nie wiedzą na co zgadzają się wybierając możliwość utylizacji. W zakładach utylizacyjnych ciała zwierząt są zwykle utylizowane w specjalnych destruktorach, w których pod wpływem ciśnienia i wysokiej temperatury pozostaje po nich sucha mączka, przeznaczona do spalenia.

Opiekun zwierzęcia może zdecydować czy chce pochować swojego pupila na cmentarzu dla zwierząt czy skorzystać z usługi kremacji i zachować jego prochy.

Kremacja pupila, którą oferuje Esthima, odbywa się w komorach kremacyjnych w specjalistycznym piecu, a ciało zostaje spopielone. W czasie kremacji w naszym ośrodku mogą przebywać właściciele zwierzęcia. Zwierzę nie jest anonimowe, a jego opiekun wie, co dzieje się z ciałem.

Alternatywą dla utylizacji są ośrodki kremacyjne zwierząt, w których ciało zwierzęcia traktowane jest z szacunkiem i godnością.

Rodzaje kremacji

Rytuał pożegnalny to bardzo ważny moment, w którym jest się w stanie ukochanemu pupilowi oddać hołd i szacunek. W Esthima możecie wybrać Państwo kremację indywidualną z ceremoniałem pożegnania, kremację rozłączną oraz kremację łączną.

Termin kremacji ustalamy z opiekunami indywidualnie i gwarantujemy, że w komorze kremacyjnej znajduje się ciało tylko i wyłącznie wskazanego zwierzęcia. W dniu kremacji opiekunowie mogą pożegnać się ze swoim zwierzęciem w specjalnie przygotowanej sali, a początek kremacji mogą śledzić za pośrednictwem systemu wideo. W czasie całej uroczystości opiekunowie znajdują się pod opieką pracownika ośrodka, który odpowiada na wszystkie pytania, służy pomocą i wsparciem. Po jej zakończeniu otrzymują prochy zwierzęcia w ozdobnej urnie (wybranej z oferty), z dołączonym do niej certyfikatem kremacji.

Podczas kremacji rozłącznej w komorze krematoryjnej mogą znajdować się ciała maksymalnie trzech zwierząt. Są one od siebie wyraźnie oddzielone, a każde z nich oznaczone jest specjalnym identyfikatorem, co pozwala na pełną identyfikację prochów zwierzęcia. Po zakończeniu kremacji prochy składane są do kartonowej urny i przekazywane opiekunom wraz z poświadczającym certyfikatem (odbiór osobisty w naszym ośrodku lub w klinice przez lekarza weterynarii). Standardowa urna kartonowa może zostać na życzenie opiekunów zwierzęcia zastąpiona urną dekoracyjną (zakup jest możliwy w ośrodku lub w sklepie internetowym Esthima).

To odpowiednie pożegnanie z ukochanym zwierzęciem jeżeli opiekunowie pragną pożegnać pupila w domu czy w klinice oraz mieć pewność jego godnego odejścia, natomiast nie chcą uczestniczyć w kremacji ani zachować prochów zwierzęcia. Kremacja zwierzęcia odbywa się w towarzystwie ciał innych zwierząt towarzyszących, w wyniku czego nie ma możliwości wyodrębnienia prochów konkretnego zwierzęcia. Opiekunowie otrzymują certyfikat kremacji przekazany za pomocą poczty elektronicznej.

Urnę zwierzęcia można umieścić na cmentarzu dla zwierząt, ale równie dobrze w domu czy w ogrodzie tak, by pupil wciąż w jakiś sposób był obecny w codzienności opiekuna.

Agencja Esthima we Wrocławiu

Agencja Esthima we Wrocławiu to nowa usługa, która umożliwi mieszkańcom Wrocławia i jego okolic skorzystanie z naszych usług kremacji w Rudzie Śląskiej. Da tym samym możliwość uniknięcia utylizacji ukochanego pupila, na rzecz pożegnania go z godnością i szacunkiem. Państwa ukochani czworonożni przyjaciele zasługują na wyjątkowe traktowanie w tak szczególnym momencie. Chcemy, byście Państwo mogli pożegnać je tak, jak na to zasługują.

To, co wyróżnia nasze usługi, poza pełnym profesjonalizmem, to oferta przyjazna opiekunom.

Żałoba po ukochanym pupilu. Jak sobie radzić ze smutkiem i gdzie szukać pomocy?

Odejście pupila to wyjątkowo bolesne wydarzenie, a powrót do codzienności, w której nie towarzyszy ukochane zwierzę nie należy do łatwych. Nierzadko to psa czy kota uważa się za najwierniejszego przyjaciela, a zwierzęcy entuzjazm pozwala oderwać się od trosk życia codziennego, zaraża i wielokrotnie wywołuje uśmiech. Pupile uczą cierpliwości, spokoju oraz dostrzegania drobnych radości, a także pozwalają na zbudowanie wyjątkowej relacji i niezwykłego porozumienia. Strata to doświadczenie na tyle traumatyczne, że psychologia uznaje charakteryzujący się niepokojem czy bezsennością stan przez nią wywołany za schorzenie wymagające fachowej pomocy.

Zdajemy sobie z tego sprawę, dlatego obdarzamy opiekunów wsparciem i jesteśmy zawsze gotowi pomóc. Towarzyszymy w procesie żałoby, pomagamy przez nią przejść. Do każdego podchodzimy indywidualnie, zapewniamy też wsparcie ekspertów – lekarzy weterynarii, psychologów, behawiorystów zwierzęcych i profesjonalnego towarzysza w żałobie.

Stworzyliśmy internetową grupę wsparcia dla opiekunów zwierząt po stracie „Łąki Wspomnień”. To miejsce, w którym podzielenie się historią ukochanego pupila spotyka się ze zrozumieniem oraz wsparciem, a poza wzajemnymi interakcjami można otrzymać profesjonalną pomoc w przejściu przez trudne chwile związane z pożegnaniem przyjaciela. Mamy świadomość tego, że powrót do codzienności, w której nie towarzyszy ukochane zwierzę nie należy do łatwych, a grupa wsparcia może okazać się niezwykle potrzebna w przetrwaniu tych trudnych chwil.

Na zawsze w pamięci

Czas po stracie to kilka etapów żałoby, których przeżycie jest niezbędne dla zabliźnienia ran. Po pożegnaniu pupila warto starać się jak najlepiej uczcić pamięć o nim. Doświadczanie naszych wspomnień związanych ze zwierzęciem, zarówno radosnych, jak i smutnych, może być powolnym i bolesnym procesem, który przebiega małymi krokami. Możemy poświęcić trochę czasu, aby spojrzeć na zdjęcia pupila, stworzyć swojemu zwierzakowi Animorial lub napisać do zwierzęcia list, wspominając spędzony razem czas. Wartościowa jest także ręcznie robiona bransoletka „Zaplecione wspomnienia”, która może stać się wyjątkową pamiątką po ukochanym pupilu. Na kartoniku dołączonym do bransoletki można napisać kilka ciepłych słów dla swojego zwierzęcia lub jakieś wspomnienie, następnie zapleść je myślami w bransoletkę i pozwolić by towarzyszyły mu w drodze na drugą stronę tęczy. Upamiętnić ukochanego pupila można również za pomocą biżuterii pamiątkowej bądź odcisku łapki. Wisiorek ze srebra w kształcie serca, pieska czy kotka może stać się relikwiarzem z niewielką ilością prochów czworonożnego przyjaciela. Takie maleńkie dzieło sztuki daje możliwość zachowania pamięci o bliskim sercu zwierzęciu i pozwala na przeżycie żałoby w poczuciu prawdziwej bliskości z tym, który zamieszkał za Tęczowym Mostem.

Pielęgnowanie wspomnień o wiernym przyjacielu może być pomocnym sposobem na pozbycie się trudnych emocji i najlepszym, co można w takich chwilach uczynić.

Pomagamy opiekunom, opiekujemy się zwierzętami

Dbamy o to, by opiekunom zwierząt w niełatwym momencie nic nie przeszkadzało, by nie musieli zastanawiać się nad formalnościami, ale mogli skupić się na tym co najważniejsze: pożegnaniu z ukochanym towarzyszem. Wszyscy, którzy nam zaufali, dziękowali nam za naszą obecność, wsparcie, troskę oraz pełen profesjonalizm.

Bardzo dziękuję Pracownikom firmy Esthima w Rudzie Śląskiej za realizację usługi kremacyjnej, a także za profesjonalne, pełne empatii podejście do właściciela pieska Gucia w ciężkim dla niego czasie. Dzięki firmie Esthima, mój kochany Gucio został godnie pożegnany. Z czystym sumieniem i spokojem polecam firmę Esthima każdemu pogrążonemu w żałobie właścicielowi czworonoga. Tutaj Wasz Przyjaciel zostanie z szacunkiem i godnością potraktowany do samego końca.

Michał – fragment recenzji w wizytówce Google Esthima

Dobrze wiemy, że pożegnanie ukochanego zwierzęcia to niezwykle trudne doświadczenie i pragniemy zrobić wszystko, by – jak napisał pan Michał – wesprzeć tak, jak mógłby to zrobić najlepszy przyjaciel. Postępujemy zgodnie z założeniem, że zwierzętom szacunek należy się za życia, ale także po śmierci i staramy się pomóc opiekunom w przejściu przez ten trudny czas.

kwi 28
Love2

Strata zwierzęcia może boleć tak jak strata człowieka

By poradnik, zwierzęta i ludzie

Odejście pupila to wyjątkowo bolesne wydarzenie, a powrót do codzienności, w której nie towarzyszy ukochane zwierzę nie należy do łatwych. Nierzadko to psa czy kota uważa się za najwierniejszego przyjaciela. Towarzyszą nam w życiu codziennym, obserwują nas i uważają za swój cały świat. Zwierzęcy entuzjazm pozwala oderwać się od trosk życia codziennego, zaraża i wielokrotnie wywołuje uśmiech. Pupile uczą cierpliwości, spokoju oraz dostrzegania drobnych radości, a także pozwalają na zbudowanie wyjątkowej relacji i niezwykłego porozumienia. Strata to doświadczenie na tyle traumatyczne, że psychologia uznaje charakteryzujący się niepokojem czy bezsennością stan przez nią wywołany za schorzenie wymagające fachowej pomocy.

Więź ze zwierzętami

Joe Yonan, dziennikarz The Washington Post, zastanawiał się na łamach czasopisma jak możliwe jest to, że śmierć psa może zranić równie mocno jak śmierć członka rodziny. To, że więź człowieka ze zwierzęciem jest silna, naukowcy wiedzą nie od dziś. W badaniu z 1988 roku poproszono właścicieli psów o umieszczenie w kręgu symbolicznych postaci członków rodziny i zwierząt, tak aby dystans przedmiotów do właściciela odzwierciedlał jego bliskość relacji z wymienionymi. Okazało się, iż badani bliżej siebie umieszczali postać psa niż wynosiła średnia odległość do członków rodziny, a dystans do psa pokrywał się często z tym, który dzielił badanego z najbliższymi osobami z rodziny. W 38% przypadków pies był najbliżej swojego opiekuna.

Badania, które porównywały smutek spowodowany śmiercią zwierząt domowych i członków rodziny obfitowały w różne wnioski. W 2002 roku w “Society & Animals”, wykazano, że śmierć zwierzęcia towarzyszącego może być “tak samo druzgocąca, jak utrata znaczącej istoty ludzkiej”. Sandra Barker, współautorka badania z 1988 roku zaleca opiekunom zwierząt uświadomienie sobie jak ważne jest zrozumienie tego procesu. Osoby, którym pomagała borykały się z brakiem zrozumienia faktu, że strata zwierzęcia przyczynia się do ich większego cierpienia niż pożegnanie bliskiej osoby. “Kiedy zdają sobie sprawę, że zwierzę domowe zapewniało im stałe towarzystwo i było od nich całkowicie zależne, zaczynają uświadamiać sobie, iż jest to powód intensywności ich żałoby” – uzasadniała badaczka.

Codzienność po stracie

Opieka nad zwierzęciem pełna jest rytuałów: karmienie, zabawa, spacery stanowią nieodłączną część dnia każdego z właścicieli. Utrata ukochanego zwierzęcia przyczynia się do zaburzenia codzienności, do której przywykli. Barker dodaje, że uczucie straty pogłębia to, jak bezwarunkowa i nieoceniająca jest miłość zwierząt: “są szczęśliwe dlatego, że po prostu z nimi jesteś”. Fakt, iż są one zależne od opiekuna może rodzić pytania, prowadzące do odczuwania winy.

Czy zrobiłem wszystko, co mogłem? Czy nie powinnam wiedzieć…? A gdybym tylko… co? Zabrała go wcześniej do lekarza weterynarii? Nalegał bardziej na hospitalizację pupila? Co jeżeli zostałabym z nim wtedy w domu? Może nie uratowałabym go tym, ale spędziłabym z nim więcej chwil. Mogłem z nim zostać po to, żeby czuł moją obecność.

Amerykańska pisarka Joan Didion w dzienniku żałoby “Rok magicznego myślenia” określa żal jako akt bierny, a żałobę jako akt czynny. Autorka przytaczając teorie żałoby, od Freuda po Melanie Klein, jak gdyby wierzyła, że jej ból na tle rozmaitych koncepcji zostanie złagodzony, uświadamia sobie, że pod względem reakcji na stratę nie jest wyjątkiem. Joe Yonan poszukując odpowiedzi na pytanie, jak aktywnie mógłby przeżywać żałobę, doszedł do wniosku, iż potrzebuje płaczu. Wspomina, że w trudnym momencie otrzymał od bliskich oraz współpracowników wiele wsparcia, ale zdarzyło mu się usłyszeć także słowa: “Pogódź się z tym. To był tylko pies. Czy inny nie będzie tak samo dobry?”. Takie zachowania mogą prowadzić do tego, co psychologowie nazywają “społecznym pozbawieniem żałoby praw do jej przeżywania”.

Prawo do przeżywania żałoby

Żałoba to bardzo złożony proces, charakteryzujący się dużą różnorodnością przeżyć, ich intensywności, a także dynamiką występowania. Kultura przedstawia pewien paradoks: posiadanie zwierząt jest bardzo częste, ale nie ma rozpoznania ich społecznej oraz psychologicznej roli w życiu codziennym. Żałoba po śmierci zwierzęcia bywa niezrozumiała dla otoczenia, przez co staje się również nieakceptowana. Od właścicieli zwierząt oczekuje się, że szybko przezwyciężą żal. Perspektywa psychologiczna pozwala jednak na pełniejsze zrozumienie znaczenia, jakie zostaje przypisane zwierzętom towarzyszącym przez ich właścicieli, a właściwe rozpoznanie roli zaprzyjaźnionego psa czy kota w życiu wewnętrznym osoby stanowi punkt wyjścia do społecznego uprawomocnienia żałoby po jego stracie.

Strata zwierzęcia jest przeżyciem osobistym, ale też społecznym, ponieważ relacja zwierzę – człowiek jest w społeczeństwie postrzegana jako mniej ważna niż człowiek – człowiek, a osoby doświadczające trudności w procesie żałoby i potrzebujące dodatkowego wsparcia, nie mają często dostępu do odpowiedniej dla siebie pomocy. Warto wiedzieć, iż relacja człowiek – zwierzę towarzyszące nie jest prostym zastąpieniem relacji interpersonalnych.

Zwierzę członkiem rodziny

Traktowanie przez ludzi ukochanego zwierzęcia jak członka rodziny nie jest dziwne, chociaż niektórzy wciąż tak uważają. Zostało to udowodnione naukowo. – W maju 2019 roku Gerhardt i Chino, dwóch naukowców amerykańskich, pisało w periodyku „Science” o współpracy człowieka ze zwierzęciem i traktowaniu go w sposób zbliżony do nepotyzmu. I okazuje się, że coraz więcej osób postrzega swoje psy (i nie tylko) jako swoją rodzinę. Są to jednak postrzegania nakierowane stricte na zapewnienie potrzeb emocjonalnych człowieka i nie uwzględniają potrzeb emocjonalnych zwierzęcia – informował w wywiadzie dla portalu natemat.pl lekarz weterynarii Remigiusz Cichoń.

Szczególnie ważna powinna być edukacja rodziców, nauczycieli, wychowawców, aby nie trywializowali straty zwierzęcia, ale zrozumieli jej wagę w życiu dziecka, towarzyszyli w wyrażaniu emocji po stracie i stanowili w tej sytuacji źródło odpowiedniego wsparcia. Istotne jest, żeby osoba przeżywająca żałobę miała kontakt z życzliwymi jej ludźmi, którzy podzielą jej żal. Jeśli będzie potrafiła przyjąć ich współczucie, uzyska potrzebną jej pomoc w odtwarzaniu świata wewnętrznego, który został zaburzony przez odejście ukochanego czworonoga.

Istotne uczucia

Nie należy wstydzić się rozmów o swoich uczuciach, ponieważ szczery dialog z osobą o podobnych doświadczeniach jest w stanie pomóc w cierpieniu po stracie ulubieńca. Czasem dużą wartość ma sama możliwość wypowiedzenia tego, co się czuje i zostania wysłuchanym. W sytuacjach, w których opiekun nie jest w stanie poradzić sobie z ciężarem straty, powinien zasięgnąć pomocy psychologicznej.

Zwierzę może zmienić życie i wzbogacić je w poczucie szczęścia i wdzięczności, dzięki swej bezwarunkowej miłości. Śmierć pupila może zranić tak samo, jak utrata bliskiego krewnego czy przyjaciela. Często zdarza się, że ludzie żyją w konflikcie z członkami rodziny, różnią ich tematy religijne, polityczne czy finansowe i budują między sobą emocjonalny dystans. Ludzie i zwierzęta domowe tego rodzaju konfliktów nie tworzą, a czworonogi są w pełni zależne od ludzkich towarzyszy. Bywa, że opiekun złości się na psa, który żuje sznurowadła lub pozostawi na dywanie “niespodziankę”, ale gniew i frustracja szybko znikają, gdy zwierzak patrzy w jego oczy i chce się bawić.

Po stracie warto starać się jak najlepiej uczcić pamięć o swoim towarzyszu, chociażby przez powieszenie na ścianie jego fotografii, posadzenie drzewa ku jego pamięci, umieszczenie urny w wyjątkowym dla niego miejscu. Pielęgnowanie wspomnień o ukochanym zwierzęciu może być najzdrowszym sposobem na wyzbycie się trudnych emocji.

 

Bibliografia z dnia 25.03.2020:

cze 03
Love0

O najtrudniejszych chwilach dla opiekuna, gdy zwierzę odchodzi

By poradnik, zwierzęta i ludzie

Utrata najbliższego zwierzęcia potrafi być tak dotkliwa jak śmierć członka rodziny. W tych trudnych chwilach zazwyczaj towarzyszy nam głęboki smutek i poczucie osamotnienia. Elisabeth Kubler-Ross twierdzi, że żałoba składa się z pięciu etapów, są to kolejno zaprzeczenie, złość, negocjacja, depresja i akceptacja. Każdy przeżywa to bolesne doświadczenie indywidualnie. Walka z odczuwanym żalem, bólem i smutkiem bywa długotrwała i trudna, a całkowity powrót do harmonii wymaga czasu.

Trudne emocje i stres

Po utracie pupila mogą targać nami bardzo silne emocje. Psycholodzy radzą, by ich nie tłumić i wyrzucić z siebie całą złość i łzy. Powstrzymywanie swoich reakcji sprawi, że przeżycie żałoby może okazać się jeszcze trudniejsze. Celem żałoby po stracie ukochanego zwierzęcia jest doświadczenie głębokiego smutku, by móc przystosować się do nowej sytuacji i powrócić do stanu równowagi. Początkowo będziemy się czuć zagubieni, nowa rzeczywistość może wydawać się nierealna. Im silniejsza była więź ze zwierzęciem tym trudniejsze jest rozstanie. Warto zwrócić się do przyjaciół i rodziny, by podzielić się swoimi odczuciami. Szczera rozmowa z osobą, która też przeżyła stratę zwierzęcia jest budująca i da poczucie wsparcia. Pogrzeb ukochanego pupila może ułatwić przeżywanie straty i dać możliwość godnego pożegnania.

Bardzo ważne jest zadbanie o swoje samopoczucie po utracie zwierzęcia. Stres związany z tą sytuacją może być wyczerpujący emocjonalnie. Trzeba pamiętać o regularnym śnie, zdrowym odżywianiu i aktywności fizycznej, która wyzwala endorfiny poprawiające nastrój. Jeśli masz inne zwierzęta w domu postaraj się dbać o nie jak zawsze, by nie czuły się zaniepokojone Twoim smutkiem lub zmianami w rytmie dnia. Utrzymanie codziennej rutyny przyniesie korzyści nie tylko pozostałym zwierzętom, ale także bliskim w Twoim otoczeniu. Stres związany z utratą zwierzęcia może wpływać negatywnie na relacje międzyludzkie. Prowadzenie pamiętnika, posadzenie drzewa ku pamięci zmarłego zwierzęcia, skompletowanie albumu fotograficznego ze zdjęciami pozwoli zachować wspomnienia na zawsze. Przywołanie wesołych, dobrych momentów spędzonych wspólnie z pupilem działa kojąco. W przeżyciu żałoby może pomóc także zaangażowanie się w wolontariat dla zwierząt, np. w schronisku lub wsparcie organizacji prozwierzęcych.

Bliscy i otoczenie

Jednym z aspektów, które mogą sprawić, że żałoba po stracie zwierzęcia jest trudna, może być reakcja bliskich i otoczenia. Niektórzy mogą powiedzieć “to tylko zwierzę” i nie rozumieć dlaczego śmierć pupila jest tak bolesna. Może to wynikać z faktu, że sami nie posiadają zwierzęcia lub nie potrafią docenić towarzystwa i bezwarunkowej miłości, jakie może ono dać. Warto sięgać zatem po techniki relaksacyjne jak medytacja czy trening oddechu i regularnie je ćwiczyć. Pomoże to w uspokojeniu i zredukuje stres.

Czas trwania żałoby jest indywidualny, proces ten może trwać kilka tygodni lub nawet miesięcy. Przeżywanie straty będzie tym trudniejsze im bliższa była nasza relacja ze zwierzęciem. Głęboki smutek powinien zmniejszać się z czasem, aby wreszcie ustąpić, dzięki czemu znów poczujemy harmonię. Zdarza się, że towarzyszący nam smutek wydaje się nie do zniesienia i zakłóca zdolność codziennego funkcjonowania. W takich sytuacjach warto zwrócić się po pomoc do specjalisty.

Ukojenie

Nadejdzie dzień, kiedy miękkość ciepłych wspomnień o zwierzęciu przyniesie szczery uśmiech. Zmierzenie się z perspektywą śmierci jest nieuniknione w naszym życiu. Nigdy nie jesteśmy przygotowani na to, gdy zabiera naszych bliskich. Intensywność odczuwanych emocji po stracie zwierzęcia może zaskoczyć. Warto w takich chwilach zadać sobie pytania “czy wolałbym, by ta relacja nigdy nie istniała?”. Odpowiedź na to pytanie może przynieść akceptację i uświadomić jak cennym i niezwykłym doświadczeniem jest możliwość dzielenia życia ze zwierzęciem. Dzięki temu relacja z pupilem będzie trwać na zawsze, także po jego odejściu.

maj 27
Love0

Czy można przygotować się na pożegnanie ze zwierzęciem?

By poradnik, zwierzęta i ludzie

Posiadanie zwierzęcia domowego jest źródłem radości dla wielu z nas. Niestety w życiu każdego pupila nadchodzą trudne momenty: wypadek, choroba, śmierć. Na tą ostatnią zazwyczaj jesteśmy zupełnie nieprzygotowani.

Zwierzęta coraz częściej traktowane są jak najbliżsi członkowie rodziny, dają nam wiele ciepłych uczuć, bliskość i niekiedy wsparcie. Dlatego czas odejścia ukochanego pupila bywa jednym z trudniejszych momentów w ciągu życia człowieka. Mamy dostęp do coraz lepszych, nowocześniejszych leków i terapii. Mimo to nadal istnieje szereg schorzeń, które są nieuleczalne. Znamy szacunkowe okresy przeżycia danych gatunków i ras zwierząt, ale jest to tylko pewne przybliżenie. I choć chcielibyśmy, żeby nasi przyjaciele byli przy nas na zawsze, nie jest to niestety możliwe. Koniec życia często wiąże się więc z ciężką chorobą i związanym z nią cierpieniem. Podjęcie decyzji o pożegnaniu i eutanazji jest bardzo trudne dla właściciela, wiążą się z tym ogromny ciężar emocjonalny i odpowiedzialność.

Kontrola samopoczucia

Obserwując bacznie swoje zwierzęta jesteśmy w stanie zauważyć ich posmutnienie, spadek apetytu czy niechęć do kontaktu z człowiekiem. Warto sięgnąć wtedy po wsparcie i fachową pomoc lekarza weterynarii, to on obiektywnie może ocenić stan zdrowia pupila i powiedzieć, jakie jest rokowanie. Najprawdopodobniej zostaniemy zapytani o to na ile zwierzak radzi sobie z codziennym funkcjonowaniem, np. “Czy zwierzę pije i je samodzielnie?”. Czasem choroba i śmierć pupila przychodzą nagle, kiedy zupełnie się tego nie spodziewamy.

Jak się pożegnać?

Jak powinniśmy się pożegnać? Okażmy swojemu pupilowi wdzięczność, podziękujmy za wszystkie piękne chwile spędzone razem, za obecność. Powiedzmy zwierzęciu jak bardzo jest dla nas ważne, dzięki temu łatwiej oswoimy się z jego odejściem. Pozwólmy, by w ostatnich chwilach swojego życia pupil mógł zjeść coś ulubionego, pobyć chwilę w ukochanym parku, nawet jeśli już nie jest w stanie samodzielnie się poruszać. W gabinecie weterynaryjnym nie opuszczajmy swoich zwierząt, będą szukać wzrokiem naszej twarzy, by zobaczyć nas jeszcze raz. Nie wstydźmy się silnych emocji, łzy i smutek to naturalna reakcja w tak trudnym momencie. Niektórzy mogą przeżywać skrajne uczucia jak złość, poczucie pustki czy winy. Godne pożegnanie ukochanego zwierzęcia pozwala zachować wspomnienia wspólnych, pięknych chwil.

Często w odniesieniu do zwierząt mówi się, że po śmierci trafiają na “tęczowy most”. Termin ten pochodzi z mitologii nordyckiej i oznacza miejsce, gdzie świat istot żywych spotyka się ze światem Bogów. Zgodnie z legendą zwierzę po śmierci trafia na łąkę, gdzie cieszy się zdrowiem, jest wolne od cierpienia i ma zapewnione wszystkie podstawowe potrzeby. Mówi się jednak, że mimo dobrobytu wciąż tęskni za swoim opiekunem. Gdy właściciel odchodzi z ziemskiego świata możliwe jest ponowne spotkanie ze zwierzęciem, wspólnie przechodzą przez mityczny “tęczowy most” do nieba, by nigdy więcej się nie rozdzielić.

Największy dar

Więź jaką tworzymy z naszymi pupilami, można przyrównać do więzi pomiędzy ludźmi. Rodzące się w tej relacji uczucia i emocje pozwalają nam przeżyć zarówno te najpiękniejsze, jak i najtrudniejsze chwile. Bywa, że mówimy sobie, że już nigdy nie będziemy mieć zwierzęcia, ponieważ pożegnanie z poprzednim było tak bolesne. Z czasem jednak szukamy nowego przyjaciela, bo brakuje nam tej bezwarunkowej, szczerej przyjaźni i miłości. Możliwość odczuwania tych pięknych emocji to dla nas, ludzi wielki dar.