Zwierzęta towarzyszą człowiekowi od tysięcy lat, a istotność więzi wytworzonych z pupilami opisywana jest obecnie w wielu publikacjach naukowych. Korzyści z kontaktu z czworonogami czerpią zarówno dorośli, jak i dzieci. Decyzja o opiece nad zwierzęciem powinna być jednak przemyślana, ponieważ wiąże się z licznymi zobowiązaniami i bywa wymagająca. Jak powinna wyglądać opieka nad psem czy kotem? W ramach Akademii Esthima i mianowania grudnia miesiącem świadomej opieki nad zwierzętami przedstawiamy elementy odpowiedzialnej opieki nad pupilami.
Opieka nad zwierzętami w obecnych czasach wydaje się być czymś naturalnym. Wiele badań dowodzi temu, że przywiązanie do nich stanowi nieodłączny element ludzkiej natury, w pewien sposób wpływający na fizyczną i mentalną ewolucję człowieka. W zapewnieniu jak najlepszych warunków życia zwierzętom towarzyszącym istotne jest zrozumienie ich potrzeb, które w zależności od cech osobniczych mogą być bardzo różne. Read More
Relacje opiekunów ze zwierzętami towarzyszącymi nabierają coraz większego znaczenia. Pupile stają się pełnoprawnymi członkami naszych rodzin dzięki więziom fizycznym i emocjonalnym, które z nimi nawiązujemy. Strata ukochanego czworonoga może być dla nas wstrząsająca, a nasz głęboki smutek często wiąże się z brakiem społecznego zrozumienia. Chcemy to zmienić dzięki naszemu nowemu projektowi edukacyjnemu o nazwie Akademia Esthima.
Zwierzęta towarzyszące odgrywają coraz większą rolę w życiu ludzi, niejednokrotnie stając się pełnoprawnymi członkami ich rodzin. Relacja opiekuna z pupilem łączy w sobie wymiary więzi fizycznych i emocjonalnych, a strata ukochanego zwierzęcia może okazać się wstrząsająca. Często prowadzić do wrażenia, że życie straciło sens, a dom wypełniła przejmująca pustka. W przeciwieństwie do utraty dziecka, małżonka lub rodzica, która staje się uznaną społecznie tragedią, inni ludzie mogą nie rozumieć głębi smutku i poczucia osamotnienia pogrążonego w żałobie właściciela zwierzęcia. Ból emocjonalny i cierpienie fizyczne spowodowane utratą pupila to nic nadzwyczajnego, ale wciąż nie są w pełni akceptowane w społeczeństwie. Grupy wsparcia w żałobie to miejsca, które pozwalają na swobodne dzielenie się swoimi przeżyciami związanymi ze stratą i wspomnieniami w atmosferze zaufania oraz bez oceniania. Nie wiążą się z żadnymi kosztami, a ich pomoc w przeżywaniu żałoby może stać się bezcenna. Read More
Esthima to ośrodek kremacji zwierząt domowych – od psów i kotów po mniejsze lub rzadziej spotykane gatunki. Powstał w Rudzie Śląskiej w 2019 roku. Oferujemy w nim odpowiednią atmosferę, sprawdzoną technologię oraz profesjonalizm na każdym etapie usługi. Nasi klienci żegnają domowe zwierzę, ale też wiernego towarzysza dorosłych i przyjaciela dzieci. Asystujemy im i dbamy o to, by w tym niełatwym momencie nic im nie przeszkadzało. Działamy na terenie południowej Polski m.in. Dolny Śląsk, Górny Śląsk, Małopolska. Chcemy, by coraz więcej osób miało możliwość pożegnania ukochanych pupili z szacunkiem – tak, jak na to zasługują.
Historia marki
Esthima jest marką należąca do francuskiej grupy Veternity. Powstała ona w północnej Francji z inicjatywy lekarzy weterynarii i od ponad 25 lat działa na rzecz zwierząt oraz tych, którzy je kochają.
Założyciele Veternity zgodnie uznali, że zwierzę zarówno za życia, jak i po śmierci zasługuje na należyte traktowanie, a właściciele mają prawo pożegnać je z godnością i szacunkiem. Lekarze weterynarii przez całe życie zwierząt są blisko nich i ich właścicieli. Założyciele Veternity stwierdzili, że ich obowiązkiem jest zadbanie również o właściwą formę rozstania i pożegnania.
Esthima w Polsce
Krematorium Esthima znajduje się w Rudzie Śląskiej. Misją Esthima jest pomoc opiekunowi w przygotowaniu godnego pożegnania pupila z poszanowaniem uczuć, jakimi zwierzę było darzone oraz umożliwienie zachowania wspomnień wspólnie spędzonych lat.
Proces przemysłowej utylizacji przeczy takiemu podejściu i nie pozostawia miejsca na uszanowanie ciała pupila.
Więź tworzona ze zwierzętami może być bardzo głęboka i sprawiać wiele radości, a strata ukochanego zwierzęcia może mieć na opiekuna wpływ równy, jeśli nie większy, utracie członka rodziny lub przyjaciela. Doskonale to rozumiemy i jesteśmy przekonani, że straty nie należy wartościować. Pożegnanie ukochanego zwierzęcia może być równie, a nawet bardziej bolesne niż pożegnanie człowieka.
Wartości jakie wyznajemy w Esthima
Oferując Państwu nasze usługi podkreślamy, że respektujemy ludzi, zwierzęta oraz środowisko. Od ponad 25 lat wykorzystujemy strategię ciągłego doskonalenia, wdrażając w ośrodkach kremacyjnych ulepszenia oraz wprowadzając nowe rozwiązania logistyczne i technologiczne. Nasza firma posiada weterynaryjny kod genetyczny, bo to właśnie lekarze weterynarii znają najlepiej potrzeby zwierząt oraz ich opiekunów.
Kochamy zwierzęta i doskonale zdajemy sobie sprawę z faktu, że ich odejście jest dla właściciela bardzo trudnym momentem, dlatego wsłuchujemy się w potrzeby opiekunów zwierząt i staramy się je zaspokajać, proponując użyteczne i nowoczesne usługi.
Pożegnanie pupila
W trudnych chwilach związanych z odejściem pupila opiekunom zazwyczaj towarzyszy głęboki smutek i poczucie osamotnienia. Tworzona z podopiecznymi więź powoduje, że interakcje ze zwierzętami są wyjątkowe i satysfakcjonujące, ale także czyni proces żałoby skomplikowanym. Żal i pogłębiony smutek mogą pojawiać się falami, intensyfikować na dany widok lub dźwięk przywołujący wspomnienia i wydawać się przytłaczające. Strata zwierzęcia to nie tylko trudne emocje oraz proces żałoby, ale również kwestie odpowiedniego pożegnania czworonożnego przyjaciela.
Czy mam wybór?
Po śmierci ukochanego pupila w domowym zaciszu wydawać by się mogło, że dobrym rozwiązaniem jest umieszczenie jego ciała w ogrodzie albo na działce, by zawsze mógł być blisko. Takie działanie nie jest jednak zgodne z prawem i grozi karą grzywny oraz koniecznością poprawnego zutylizowania ciała.
Utylizacja zwłok zwierzęcia razem z innymi odpadami medycznymi to usługa nierzadko proponowana w weterynaryjnych zakładach leczniczych. Często opiekunowie zwierząt nie wiedzą na co zgadzają się wybierając możliwość utylizacji. W zakładach utylizacyjnych ciała zwierząt są zwykle utylizowane w specjalnych destruktorach, w których pod wpływem ciśnienia i wysokiej temperatury pozostaje po nich sucha mączka, przeznaczona do spalenia.
Kremacja pupila, którą oferuje Esthima, odbywa się w komorach kremacyjnych w specjalistycznym piecu, a ciało zostaje spopielone. W czasie kremacji w naszym ośrodku mogą przebywać właściciele zwierzęcia. Zwierzę nie jest anonimowe, a jego opiekun wie, co dzieje się z ciałem.
Alternatywą dla utylizacji są ośrodki kremacyjne zwierząt, w których ciało zwierzęcia traktowane jest z szacunkiem i godnością.
Rodzaje kremacji
Rytuał pożegnalny to bardzo ważny moment, w którym jest się w stanie ukochanemu pupilowi oddać hołd i szacunek. W Esthima możecie wybrać Państwo kremację Premium z ceremoniałem pożegnania, kremację indywidualną oraz kremację łączną (grupową).
Termin kremacji ustalamy z opiekunami indywidualnie i gwarantujemy, że w komorze kremacyjnej znajduje się ciało tylko i wyłącznie wskazanego zwierzęcia. W dniu kremacji opiekunowie mogą pożegnać się ze swoim zwierzęciem w specjalnie przygotowanej sali, a początek kremacji mogą śledzić za pośrednictwem systemu wideo. W czasie całej uroczystości opiekunowie znajdują się pod opieką pracownika ośrodka, który odpowiada na wszystkie pytania, służy pomocą i wsparciem. Po jej zakończeniu otrzymują prochy zwierzęcia w ozdobnej urnie (wybranej z oferty), z dołączonym do niej certyfikatem kremacji.
Podczas kremacji indywidualnej w komorze kremacyjnej znajduje się ciało tylko jednego zwierzęcia. Po zakończeniu kremacji prochy składane są do kartonowej urny i przekazywane opiekunom wraz z poświadczającym certyfikatem (odbiór osobisty w naszym ośrodku lub w klinice przez lekarza weterynarii). Standardowa urna kartonowa może zostać na życzenie opiekunów zwierzęcia zastąpiona urną dekoracyjną (zakup jest możliwy w ośrodku lub w sklepie internetowym Esthima).
To odpowiednie pożegnanie z ukochanym zwierzęciem jeżeli opiekunowie pragną pożegnać pupila w domu czy w klinice oraz mieć pewność jego godnego odejścia, natomiast nie chcą uczestniczyć w kremacji ani zachować prochów zwierzęcia. Kremacja zwierzęcia odbywa się w towarzystwie ciał innych zwierząt towarzyszących, w wyniku czego nie ma możliwości wyodrębnienia prochów konkretnego zwierzęcia. Opiekunowie otrzymują certyfikat kremacji przekazany za pomocą poczty elektronicznej.
Urnę zwierzęcia można umieścić na cmentarzu dla zwierząt, ale równie dobrze w domu czy w ogrodzie tak, by pupil wciąż w jakiś sposób był obecny w codzienności opiekuna.
Najważniejsze są uczucia
Odejście pupila to wyjątkowo bolesne wydarzenie, a powrót do codzienności, w której nie towarzyszy ukochane zwierzę nie należy do łatwych. Nierzadko to psa czy kota uważa się za najwierniejszego przyjaciela, a zwierzęcy entuzjazm pozwala oderwać się od trosk życia codziennego, zaraża i wielokrotnie wywołuje uśmiech. Pupile uczą cierpliwości, spokoju oraz dostrzegania drobnych radości, a także pozwalają na zbudowanie wyjątkowej relacji i niezwykłego porozumienia. Strata to doświadczenie na tyle traumatyczne, że psychologia uznaje charakteryzujący się niepokojem czy bezsennością stan przez nią wywołany za schorzenie wymagające fachowej pomocy.
Zdajemy sobie z tego sprawę, dlatego obdarzamy opiekunów wsparciem i jesteśmy zawsze gotowi pomóc. Towarzyszymy w procesie żałoby, pomagamy przez nią przejść. Do każdego podchodzimy indywidualnie, zapewniamy też wsparcie ekspertów – lekarzy weterynarii, psychologów, behawiorystów zwierzęcych i profesjonalnego towarzysza w żałobie.
Stworzyliśmy internetową grupę wsparcia dla opiekunów zwierząt po stracie „Łąki Wspomnień”. To miejsce, w którym podzielenie się historią ukochanego pupila spotyka się ze zrozumieniem oraz wsparciem, a poza wzajemnymi interakcjami można otrzymać profesjonalną pomoc w przejściu przez trudne chwile związane z pożegnaniem przyjaciela. Mamy świadomość tego, że powrót do codzienności, w której nie towarzyszy ukochane zwierzę nie należy do łatwych, a grupa wsparcia może okazać się niezwykle potrzebna w przetrwaniu tych trudnych chwil.
Na zawsze w pamięci
Czas po stracie to kilka etapów żałoby, których przeżycie jest niezbędne dla zabliźnienia ran. Po pożegnaniu pupila warto starać się jak najlepiej uczcić pamięć o nim. Doświadczanie naszych wspomnień związanych ze zwierzęciem, zarówno radosnych, jak i smutnych, może być powolnym i bolesnym procesem, który przebiega małymi krokami. Możemy poświęcić trochę czasu, aby spojrzeć na zdjęcia pupila, stworzyć swojemu zwierzakowi Animorial lub napisać do zwierzęcia list, wspominając spędzony razem czas. Wartościowa jest także ręcznie robiona bransoletka „Zaplecione wspomnienia”, która może stać się wyjątkową pamiątką po ukochanym pupilu. Na kartoniku dołączonym do bransoletki można napisać kilka ciepłych słów dla swojego zwierzęcia lub jakieś wspomnienie, następnie zapleść je myślami w bransoletkę i pozwolić by towarzyszyły mu w drodze na drugą stronę tęczy. Upamiętnić ukochanego pupila można również za pomocą biżuterii pamiątkowej bądź odcisku łapki. Wisiorek ze srebra w kształcie serca, pieska czy kotka może stać się relikwiarzem z niewielką ilością prochów czworonożnego przyjaciela. Takie maleńkie dzieło sztuki daje możliwość zachowania pamięci o bliskim sercu zwierzęciu i pozwala na przeżycie żałoby w poczuciu prawdziwej bliskości z tym, który zamieszkał za Tęczowym Mostem.
Pielęgnowanie wspomnień o wiernym przyjacielu może być pomocnym sposobem na pozbycie się trudnych emocji i najlepszym, co można w takich chwilach uczynić.
Jesteśmy po to, by pomóc
Dbamy o to, by opiekunom zwierząt w niełatwym momencie nic nie przeszkadzało, by nie musieli zastanawiać się nad formalnościami, ale mogli skupić się na tym co najważniejsze: pożegnaniu z ukochanym towarzyszem. Wszyscy, którzy nam zaufali, dziękowali nam za naszą obecność, wsparcie, troskę oraz pełen profesjonalizm.
Kiedy polecono nam ESTHIMĘ nie oczekiwaliśmy tak „bezbolesnej” – zważywszy na okoliczności – usługi. Słowo usługa brzmi być może obco w tym kontekście. Spotkaliśmy się bowiem z tak wielką dozą empatii jakiej tylko można sobie życzyć w podobnych okolicznościach. Ponadto wszystko odbyło się profesjonalnie: dyskretnie, błyskawicznie i bez biurokracji.
Czego więcej można sobie życzyć w tak trudnej sytuacji, jeśli nie pomocy od strony instytucji, która chroni absolutnie przed stresem, jak prawdziwy przyjaciel, którego poznaje się w przysłowiowej biedzie.
Peter Zalewski – fragment recenzji w wizytówce Google Esthimy
Dobrze wiemy, że pożegnanie ukochanego zwierzęcia to niezwykle trudne doświadczenie i pragniemy zrobić wszystko, by – jak napisał pan Peter – wesprzeć tak, jak mógłby to zrobić najlepszy przyjaciel. Postępujemy zgodnie z założeniem, że zwierzętom szacunek należy się za życia, ale także po śmierci i staramy się pomóc opiekunom w przejściu przez ten trudny czas.
Strata pupila to zdarzenie trudne dla całej rodziny, łącznie z innymi zwierzętami domowymi. Poruszanie tematu przeżywania żałoby zazwyczaj skupia się na relacji człowieka z czworonogiem, a pomijana zostaje kwestia poczucia straty u zwierzęcia, które również pożegnało życiowego kompana. Są jednak sposoby na pomoc zwierzęciu w tym skomplikowanym okresie.
Zwierzęce cierpienie
Wielokrotnie podczas rozdzielania silnie przywiązanych do siebie zwierząt, zauważyć można tak zwaną „reakcję na stres”. Oznaki zwierzęcego cierpienia mogą przypominać nieraz ludzką żałobę, często charakteryzując się zmianami w czasie snu i nawykach żywieniowych, brakiem zainteresowania codziennymi czynnościami oraz niechęcią do przebywania w samotności lub z dala od członków ludzkiej rodziny.
Niektóre zwierzaki po stracie przyjaciela będą „szukać” swojego kompana, błąkając się po domu. Bywają sytuacje, w których opiekunowie i lekarz weterynarii wyrażają zgodę, aby inne, zżyte zwierzęta były obecne podczas eutanazji pupila lub widziały i miały okazję powąchać ciało drugiego zwierzęcia po śmierci. Niektórzy, postępujący według tego schematu zauważali jego korzystny wpływ na zwierzę, inni nie zanotowali żadnych reakcji.
Jak pomóc zwierzęciu po stracie?
Najlepszych wskazówek może udzielić nam lekarz weterynarii, który zna zwierzę bądź znał oba zwierzęta. Poza tym należy utrzymywać dotychczasową rutynę tak dokładnie, jak to tylko możliwe oraz podtrzymać taką samą dietę i pory posiłków swojego zwierzęcia.
Jeśli zwierzę nie było zainteresowane jedzeniem przez kilka dni po śmierci przyjaciela, opiekuna może kusić, by zaoferować mu resztki ze stołu i przysmaki. Może być to jednak pułapką, ponieważ jeśli zwierzak nauczy się, że niejedzenie skutkuje otrzymywaniem smakołyków, może stać się niechętne do powrotu do regularnego jedzenia posiłków.
Chociaż chęć pocieszania leży w ludzkiej naturze warto spędzać czas z pupilem, kiedy ma on na to ochotę. Jeśli zwierzę zacznie otrzymywać od nas więcej uwagi niż zwykle będąc przygnębione i bierne, to może częściej zachowywać się w ten sposób by zwrócić na siebie uwagę opiekuna. Okazją do pozytywnego wsparcia zwierzaka będą za to wspólne aktywności o zwiększonej częstotliwości – mogą one pomóc także opiekunowi przeżywającemu żałobę. Wychodząc zaś z domu, można pozostawiać włączone radio lub telewizor, żeby zwierzę nie czuło się bardzo samotne.
Nowa sytuacja a emocje
W tym trudnym czasie warto pozwolić zwierzakowi na przepracowanie utraconej relacji. Często kilka zwierząt żyjących razem łączy wyjątkowa więź, a po śmierci jednego z nich, inne mogą stać się na jakiś czas „chwiejne emocjonalnie”.
Może to skutkować konfliktowością, obejmującą warczenie, syczenie, szczekanie, a nawet łagodne ataki. Jeśli do tego dochodzi należy skonsultować się z lekarzem weterynarii i porozmawiać o tym jak rozwiązać problem.
Zwierzęta bardzo dobrze wychwytują ludzki nastrój, a niektóre ich reakcje mogą być wynikiem stresu lub niepokoju opiekuna. Uważa się, że pomocne i korzystne dla zwierzaka jest powstrzymanie się od płaczu lub od okazywania skrajnego smutku w jego obecności.
Żałoba nie zawsze jest poprawnie rozumiana przez innych – zarówno w świecie zwierząt, jak i ludzi. Warto obserwować pupila, zwrócić uwagę na to, czy nie wykazuje objawów niepokoju, ale też nie odczuwać presji związanej z przelewaniem uczuć żywionych do straconego pupila na tego, który pozostał. Tak jak u ludzi, pogodzenie się ze stratą w przypadku zwierząt wymaga czasu, należy się na to przygotować i pielęgnować w pamięci wszystkie dobre chwile, które spędziło się razem z pupilami.
Bibliografia z dnia 7.08.2020:
- Pet Loss, American Veterinary Medical Association
- https://smallanimal.vethospital.ufl.edu/resources/pet-loss-support/reactions-of-other-pets-in-the-home/
Strata ukochanego pupila wywołuje w opiekunach wiele trudnych emocji, w tym głęboki smutek. Radzeniu sobie z nimi nieodłączny jest proces żałoby, czyli naturalna reakcja na odejście kogoś bliskiego – czy to człowieka, czy zwierzęcia. Fizyczne okazywanie swojego cierpienia to na przykład aktywne opłakiwanie śmierci czworonożnego przyjaciela. Dzięki aktywnemu przeżywaniu procesu żałoby, a nie jego unikaniu, można osiągnąć stan pogodzenia się ze stratą.
Żałoba to kwestia dość indywidualna, nie przebiega według określonego schematu, choć składa się na nią pięć etapów wg Elisabeth Kübler-Ross: zaprzeczenie, gniew, targowanie się (negocjacja), depresja, akceptacja. Są jednak wskazówki które mogą okazać się pomocne i uniwersalne dla każdego, kto stanie w obliczu straty.
-
Uznanie rzeczywistości śmierci
Uznanie, że strata rzeczywiście nastąpiła może zająć tygodnie lub miesiące, ale nastąpi to w odpowiednim dla każdego czasie. Przygotowując się do „nowej normalności” życia bez ukochanego zwierzęcia należy być dla siebie wyrozumiałym. Budowanie relacji z pupilem zajęło trochę czasu, więc tak samo przyzwyczajenie się do jego nieobecności musi potrwać.
-
Oswojenie się z bólem
Doświadczenie wyjątkowo emocjonalnych myśli i mieszanki sprzecznych uczuć związanych ze śmiercią zwierzęcia jest trudną, ale ważną potrzebą. Zdrowsze przechodzenie przez proces żałoby można osiągnąć poświęcając czas na przepracowanie swoich uczuć, zamiast próby ich ignorowania.
-
Kontynuacja relacji ze zwierzęciem dzięki wspomnieniom
Nasze wspomnienia pozwalają dalej żyć zwierzętom w naszej pamięci. Doświadczanie tych wspomnień, zarówno radosnych, jak i smutnych, może być powolnym i bolesnym procesem, który przebiega małymi krokami. Można poświęcić trochę czasu, aby spojrzeć na zdjęcia pupila, stworzyć swojemu zwierzakowi Animorial lub napisać do zwierzęcia list, wspominając spędzony razem czas. Wartościowa jest także ręcznie robiona bransoletka „Zaplecione wspomnienia”, która może stać się wyjątkową pamiątką po ukochanym pupilu. Na kartoniku dołączonym do bransoletki można napisać kilka ciepłych słów dla swojego zwierzęcia lub jakieś wspomnienie, następnie zapleść je myślami w bransoletkę i pozwolić by towarzyszyły mu w drodze na drugą stronę tęczy. Biżuteria pamiątkowa może stać się za to relikwiarzem z niewielką ilością prochów czworonożnego przyjaciela i umożliwić przeżywanie żałoby w poczuciu prawdziwej bliskości.
-
Dopasowanie swojej tożsamości do sytuacji
Określając swoje społeczne role z łatwością możemy uznawać się za zwierzęcego opiekuna. Tak samo mogą myśleć o nas inni – ktoś może być „tym panem, który zawsze spacerował z wielkim czarnym psem po okolicy” albo „przyjaciółką, której kot zawsze skakał po kolanach”. Przystosowanie się do zmiany tożsamości, kiedy nie ma z nami ukochanego pupila jest bardzo znaczącą potrzebą w okresie żałoby.
-
Szukanie sensu
Kiedy zwierzę odchodzi, naturalną reakcją jest kwestionowanie znaczenia i celu obcowanowania ze zwierzętami domowymi w swoim życiu. Pogodzenie z pojawiającymi się w głowie tego typu pytaniami to kolejny aspekt żałoby, z którym należy się oswoić. Ważne jest samo zadawanie pytań, nie musimy znajdować na nie konkretnych odpowiedzi.
-
Przyjmowanie wsparcia od innych
Każdy trwający w procesie żałoby potrzebuje miłości oraz wsparcia innych, ponieważ żalu nie da się „przezwyciężyć”. Można go tylko przyjąć. Rozmowa lub przebywanie z innymi opiekunami zwierząt domowych, którzy doświadczyli śmierci zwierzęcia, może być jednym z ważnych sposobów na zaspokojenia tej potrzeby.
Ludzie często przynależą do grup wsparcia, próbując poradzić sobie ze smutkiem związanym z osobistymi kryzysami lub zakończeniem relacji międzyludzkich, ale dopiero niedawno rozpoczęto tworzenie grup wsparcia w celu poradzenia sobie ze śmiercią swoich zwierząt. Grupy te, prowadzone w odpowiedzialny sposób, mogą przynosić znaczne korzyści opiekunom pomagając w rozpracowywaniu emocjonalnych aspektów przywiązania oraz straty.
Miejscem w przestrzeni internetowej, dającym możliwość wspólnego pielęgnowania pamięci o ukochanych pupilach i wzajemnego wspierania się jest grupa na Facebooku „Łąki Wspomnień”. Więź między ludźmi a ich zwierzętami bywa silniejsza, niż wydaje się wielu osobom, a opiekun po stracie powinien doświadczyć ze strony innych zrozumienia oraz empatii. Zdajemy sobie sprawę z tego jak bezcenne jest pielęgnowanie wspomnień o bliskich sercu czworonogach, dlatego stworzyliśmy grupę wsparcia online, w której poza wzajemnymi interakcjami będzie można otrzymać profesjonalną pomoc w przejściu przez trudne chwile związane z pożegnaniem przyjaciela.
Przede wszystkim pamiętać należy, że doświadczenie straty dla każdego może być odmienne, stając się wymagającym wyzwaniem. Warto brać pod uwagę to, jakie zmiany nieodłączne są odejściu zwierzęcia.
O czym warto pamiętać
Ogłuszająca cisza
Cisza w domu po śmierci zwierzęcia może wydawać się potwornie głośna. Zwierzęcy towarzysz zajmował fizyczną przestrzeń w naszym życiu i domu, wiele razy jego obecność była bardzo odczuwalna za pomocą zmysłów. Kiedy pupila już nie ma, brak jego obecności, czyli cisza, staje się dojmujący. Odczuwalna staje się „obecność nieobecności”. Samo zdawanie sobie sprawy z tej smutnej prawdy pomoże przygotować się na nagłe przypływy trudnych emocji.
Konsekwencje wyjątkowej więzi ze zwierzęciem
Relacja dzielona ze zwierzakiem to szczególna i wyjątkowa więź, która niektórym może wydawać się trudna do zrozumienia. W okresie żałoby mogą pojawić się wokół nas przyjaciele i członkowie rodziny o dobrych intencjach, którzy będą uważać, że nie powinniśmy opłakiwać swojego zwierzaka lub którzy powiedzą, że nie powinniśmy smucić się tak bardzo, ponieważ „to tylko kot” czy „tylko pies”. Smutek jest jednak normalny, a relacja, którą stworzyło się ze swoim wyjątkowym przyjacielem, wymaga opłakiwania.
Żal, którego nie można wartościować
Czasami odczuwamy silne pragnienie opłakiwania „pochodzące z serca”, ale jednocześnie staramy się uzasadnić głębię naszych emocji i jest to niemożliwe. Rozsądek nie ma wytłumaczenia dla tego, co czujemy. Niektórzy będą wtedy chcieli „wartościować” swój smutek, stawiając emocje związane z żałobą po pupilu z innymi, przez co uznają je za „gorsze, mniej ważne”. Chociaż to normalne, dobrze wiedzieć, że żałoba to żałoba i wymaga troski oraz szacunku u każdego, kto doświadcza straty.
Kwestie duchowości
W czasie żałoby można kwestionować swoje przekonania dotyczące zwierząt domowych i życia pozagrobowego. Wiele osób wokół również będzie miało własne, niekiedy odmienne od naszych, opinie w tym temacie. W tym czasie ważne będzie znalezienie własnych odpowiedzi na nurtujące pytania i nabycie indywidualnych, osobistych przekonań. Pomóc w tym może psycholog, psychoterapeuta bądź towarzysz w żałobie.
Bibliografia z dnia 7.08.2020:
- Pet Loss & Grief brochure, AVMA – American Veterinary Medical Association
- AVMA Guidelines for Pet Loss Support Services
- https://www.therapistaid.com/worksheets/stages-of-grief-education-polish.pdf
- https://iccfa.com/
Więź tworzona ze zwierzętami może być bardzo głęboka i sprawiać wiele radości, a strata ukochanego zwierzęcia może mieć na opiekuna wpływ równy, jeśli nie większy, utracie członka rodziny lub przyjaciela. Więź ta powoduje, że nasze interakcje ze zwierzętami są wyjątkowe i satysfakcjonujące, ale także czyni proces żałoby skomplikowanym. Żal i pogłębiony smutek mogą pojawiać się falami, intensyfikować na dany widok lub dźwięk przywołujący wspomnienia i wydawać się przytłaczające. Strata zwierzęcia to nie tylko trudne emocje oraz proces żałoby, ale również kwestie odpowiedniego pożegnania czworonożnego przyjaciela.
Zwierzę domowe jako towarzysz życia
Zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt zwierzęta domowe to te, które przebywają wraz z człowiekiem w jego domu lub innym odpowiednim pomieszczeniu i są utrzymywane w charakterze towarzysza. Podstawowym kryterium zaliczającym zwierzę do tej kategorii jest cel jego utrzymywania, czyli na przykład zaspokojenie potrzeb emocjonalnych czy też bycie wspomnianym towarzyszem człowieka (dotyczy ono nie tylko kotów i psów ale również zwierząt takich jak gryzonie, króliki, fretki i inne utrzymywane zwierzęta przez człowieka w domu).
Więź między ludźmi a ich zwierzętami bywa silniejsza niż nam się wydaje. Zwierzęta w pełni akceptują swojego opiekuna, który buduje z nimi relację opartą na wzajemnym zaufaniu i przyjaźni. Wielu z nas traktuje swojego pupila jak pełnoprawnego członka rodziny, humanizuje jego potrzeby i zachowania, nadaje imiona, dba, troszczy się, rozmawia. Posiadanie zwierzęcia redukuje stres, zmniejsza ryzyko depresji, zapobiega samotności, daje poczucie szczęścia, bezpieczeństwa i korzystnie wpływa na relacje z innymi ludźmi. Relację człowieka ze zwierzęciem powinno się kontynuować również po odejściu ukochanego czworonoga. Możliwość godnego pożegnania przyjaciela pozwala na pogodzenie się ze stratą. Świadome, głębokie przeżycie żałoby umacnia nasze relacje z żyjącymi wokół nas zwierzętami i ludźmi, a towarzyszące wszystkiemu emocje mogą stać się źródłem siły, którą da się dzielić się z innymi.
Eutanazja a śmierć naturalna
Z odejściem zwierzęcia, które jest członkiem rodziny, zwykle wiążą się silne emocje – zwłaszcza wtedy jeśli to opiekun musi podjąć decyzję o eutanazji, zawsze wyjątkowo trudną. Kiedy opiekun zwierzęcia czuje, że jego pupil może zbliżać się do kresu życia ze względu na wiek lub nieuleczalną chorobę, powinien porozmawiać z lekarzem weterynarii. Warto poruszyć temat czasu, który przeznaczyć powinno się na eutanazję, by oswoić siebie i rodzinę, również dzieci, z tym tematem. Okłamywanie najmłodszych, że zwierzę gdzieś znika to nie jest dobre rozwiązanie – lepiej poruszyć kwestię odejścia czworonoga na jak najwcześniejszym etapie.
Zabieg eutanazji powinien odbywać się w osobnym pomieszczeniu, gdzie zostaje przygotowany kocyk lub legowisko dla pacjenta, zaleca się też by właściciel był obok zwierzęcia, ponieważ będzie ono tęsknić i szukać znajomej osoby wzrokiem. W tych chwilach wyczuwa stres, ale nie wie do końca co się dzieje. Dobrze jest, gdy właściciel wspiera zwierzę do samego końca.
Najczęściej wprowadza się zwierzę w stan sedacji, czyli uspokojenia, za pomocą zastrzyku podskórnego lub zakłada wenflon, by podać lek dożylnie. Podanie środków do premedykacji sprawia, że zwierzak lekko zasypia, uspokaja się. Właściciel ma wtedy czas, żeby ze wszystkim się oswoić, jest cały czas przy zwierzęciu, głaszcze je. Przy każdym osłuchiwaniu serca pupila lekarz powinien informować, co słyszy, co się w danym momencie dzieje, co podaje, jaką drogą, jaki będzie tego efekt. Opiekun zwierzęcia wiedząc jakie będą kolejne kroki, czuje się spokojniej i wie, że jest traktowany z szacunkiem. Po podaniu premedykacji mija od kilku do kilkunastu minut kiedy zwierzę zasypia, następuje wtedy założenie wenflonu i podanie drugiego zastrzyku – tym razem ze środkiem, który zatrzymuje akcję serca. Po wyrażeniu przez opiekuna zgody i podjętej wspólnie z lekarzem decyzji podaje się dożylnie drugi zastrzyk, po którym zwierzak zasypia po kilkunastu do kilkudziesięciu sekundach. Lekarz powinien osłuchać serce i poinformować właściciela o tym, że przestało ono bić, a jego ukochany przyjaciel odszedł, nie cierpi już, co było najlepszą z możliwych decyzji.
Po śmierci ukochanego pupila w domowym zaciszu wydawać by się mogło, że dobrym rozwiązaniem jest zakopanie jego ciała w ogrodzie albo na działce, by zawsze mógł być blisko. Takie działanie nie jest jednak zgodne z prawem i grozi karą grzywny oraz koniecznością poprawnego zutylizowania ciała. Pochówków zwierząt na terenach prywatnych dotyczy ustawa o zachowaniu czystości i porządku w gminach, a w art. 3 ust. 2 pkt. 2c widnieje zdanie o tym, że na gminie spoczywa obowiązek „transportu i unieszkodliwienia zwłok zwierzęcych lub ich części”.
Polskie prawo a pożegnanie pupila
W świetle prawa kwestię ciał zmarłych zwierząt reguluje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, definiując „zwierzę domowe” jako każde zwierzę należące do gatunków zazwyczaj karmionych i utrzymywanych przez człowieka w celach innych niż gospodarskie, lecz nie spożywanych przez ludzi.
Według art. 8 rozporządzenia (WE) NR 1069/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi (…), padłe zwierzęta domowe stanowią surowiec kategorii I, czyli szczególnego ryzyka i podlegają bezpośredniemu przetworzeniu w zakładzie utylizacyjnym kategorii I, a następnie spopielaniu w zatwierdzonej spalarni. Art. 2 Ustawy o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. wyłącza ciała zwierząt z definicji odpadów, uchylając rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego).
Utylizacja zwłok zwierzęcia razem z innymi odpadami medycznymi to usługa nierzadko proponowana w weterynaryjnych zakładach leczniczych. Często opiekunowie zwierząt nie wiedzą na co zgadzają się wybierając możliwość utylizacji. W zakładach utylizacyjnych zwykle ciała zwierząt są utylizowane w specjalnych destruktorach, w których pod wpływem ciśnienia i wysokiej temperatury pozostaje po nich sucha mączka, przeznaczona do spalenia. Kremacja pupila odbywa się w piecu krematoryjnym, a ciało zostaje spopielone. W procesie tym uczestniczyć mogą opiekunowie i każdy, kto chce pożegnać czworonożnego przyjaciela. Zwierzę nie jest anonimowe, a jego opiekun wie, co dzieje się z ciałem. Alternatywą dla utylizacji są krematoria zwierząt, w których ciało zwierzęcia traktowane jest z szacunkiem i godnością.
Komplikacje związane ze zwierzęcym cmentarzem
Istnieje także możliwość pogrzebania zmarłego zwierzęcia, ale tylko na wskazanych w tym celu cmentarzach (ich wykaz opublikował Główny Inspektorat Weterynarii). O tym, że martwe zwierzęta domowe mogą być bezpośrednio usuwane jako odpady przez zakopanie muszą zdecydować odpowiednie władze. Obecnie Polska nie posiada żadnych autonomicznych regulacji w sposób ogólny przewidujących taką możliwość, przez co pochowanie zgodnie z prawem padłego zwierzęcia domowego wymagałoby zezwolenia wydanego w drodze decyzji administracyjnej przez powiatowego lekarza weterynarii, za zgodą wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Z punktu widzenia przepisów sanitarno-weterynaryjnych cmentarz dla zwierząt to szczególny rodzaj składowiska odpadów. Musi on spełniać warunki gwarantujące, że zakopanie padłych zwierząt na danym terenie nie zagraża zdrowiu zwierząt i ludzi, w szczególności poprzez zabezpieczenie go przed dostępem osób trzecich, a także dostępem zwierząt dzikich i domowych, zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem wód gruntowych, lub nadmiernym rozwojem flory bakteryjnej powodującej procesy rozkładu.
Co zrobić po śmierci pupila?
Istnieje kilka możliwości, na które może zdecydować się opiekun. Pierwsza to nawiązanie kontaktu z wybranym przez siebie krematorium dla zwierząt, druga to skontaktowanie się z ośrodkiem prowadzącym w gminie działalność polegającą na utylizacji zwierzęcych zwłok i przekazanie ciała pupila, a trzecia to skontaktowanie się z lekarzem weterynarii, który może przekazać ciało ośrodkowi krematoryjnemu lub utylizacyjnemu, z którym współpracuje.
Rodzaje kremacji
Rytuał pożegnalny to bardzo ważny moment, w którym jest się w stanie ukochanemu pupilowi oddać hołd i szacunek. W Esthimie wybrać można jedną z trzech usług: kremację indywidualną z ceremoniałem pożegnania, kremację rozłączną oraz kremację łączną.
Termin kremacji ustalamy z opiekunami indywidualnie i gwarantujemy, że w komorze kremacyjnej znajduje się ciało tylko i wyłącznie wskazanego zwierzęcia. W dniu kremacji opiekunowie mogą pożegnać się ze swoim zwierzęciem w specjalnie przygotowanej sali, a początek kremacji mogą śledzić za pośrednictwem systemu wideo. W czasie całej uroczystości opiekunowie znajdują się pod opieką pracownika ośrodka, który odpowiada na wszystkie pytania, służy pomocą i wsparciem. W jednym z saloników w naszym ośrodku lub w parku sąsiadującym z ośrodkiem opiekunowie mogą poczekać do końca kremacji, by po jej zakończeniu otrzymać prochy zwierzęcia w ozdobnej urnie (wybranej z oferty), z dołączonym do niej certyfikatem kremacji.
Podczas kremacji indywidualnej w komorze krematoryjnej znajduje się ciało jednego zwierzęcia. Kremacja odbywa się bez obecności opiekuna zwierzęcia w ośrodku kremacyjnym. Po zakończeniu kremacji prochy składane są do kartonowej urny i przekazywane opiekunom wraz z poświadczającym certyfikatem (odbiór osobisty w naszym ośrodku lub w klinice przez lekarza weterynarii). Standardowa urna kartonowa może zostać na życzenie opiekunów zwierzęcia zastąpiona urną dekoracyjną (zakup jest możliwy w ośrodku lub w sklepie internetowym Esthimy).
To odpowiednie pożegnanie z ukochanym zwierzęciem jeżeli opiekunowie pragną pożegnać pupila w domu czy w klinice oraz mieć pewność jego godnego odejścia, natomiast nie chcą uczestniczyć w kremacji ani zachować prochów zwierzęcia. Kremacja zwierzęcia odbywa się w towarzystwie ciał innych zwierząt towarzyszących, w wyniku czego nie ma możliwości wyodrębnienia prochów konkretnego zwierzęcia. Opiekunowie otrzymują certyfikat kremacji przekazany za pomocą poczty elektronicznej.
Urnę zwierzęcia można umieścić na cmentarzu dla zwierząt, ale równie dobrze w domu czy w ogrodzie tak, by pupil wciąż w jakiś sposób był obecny w codzienności opiekuna.
Upamiętnienie pupila
Czas po stracie to kilka etapów żałoby, których przeżycie jest niezbędne dla zabliźnienia ran. Po stracie warto starać się jak najlepiej uczcić pamięć o swoim czworonożnym przyjacielu, chociażby przez powieszenie na ścianie jego fotografii, napisanie pożegnalnego listu, posadzenie drzewa czy innej rośliny ku jego pamięci, umieszczenie urny w wyjątkowym dla niego miejscu. Można również podzielić się wspomnieniami życia z pupilem w Animorialu, stworzyć album z jego zdjęciami czy wybrać specjalną świeczkę do zapalania wtedy, kiedy myśli się o zwierzęciu. Pielęgnowanie wspomnień o wiernym przyjacielu może być pomocnym sposobem na pozbycie się trudnych emocji i najlepszym, co można w takich chwilach uczynić.
Upamiętnić ukochanego pupila można również za pomocą biżuterii pamiątkowej bądź odcisku łapki. Wisiorek ze srebra w kształcie serca, pieska czy kotka może stać się relikwiarzem z niewielką ilością prochów czworonożnego przyjaciela. Takie maleńkie dzieło sztuki daje możliwość zachowania pamięci o bliskim sercu zwierzęciu i pozwala na przeżycie żałoby w poczuciu prawdziwej bliskości z tym, który zamieszkał za Tęczowym Mostem.
Bibliografia z dnia 10.08.2020:
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych, których odzysk jest dopuszczalny
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
- Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt
- Kodeks wykroczeń. – Dz.U.2019.821 t.j.
- https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/zwierzeta-domowe
- https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/832120,cmentarze-dla-zwierzat-gdzie-pochowac-martwego-pupila.html
- https://smallanimal.vethospital.ufl.edu/resources/pet-loss-support/ways-to-memorialize-your-pet/
- https://elka.pl/content/view/80186/82/
Odejście pupila to wyjątkowo bolesne wydarzenie, a powrót do codzienności, w której nie towarzyszy ukochane zwierzę nie należy do łatwych. Nierzadko to psa czy kota uważa się za najwierniejszego przyjaciela. Towarzyszą nam w życiu codziennym, obserwują nas i uważają za swój cały świat. Zwierzęcy entuzjazm pozwala oderwać się od trosk życia codziennego, zaraża i wielokrotnie wywołuje uśmiech. Pupile uczą cierpliwości, spokoju oraz dostrzegania drobnych radości, a także pozwalają na zbudowanie wyjątkowej relacji i niezwykłego porozumienia. Strata to doświadczenie na tyle traumatyczne, że psychologia uznaje charakteryzujący się niepokojem czy bezsennością stan przez nią wywołany za schorzenie wymagające fachowej pomocy.
Więź ze zwierzętami
Joe Yonan, dziennikarz The Washington Post, zastanawiał się na łamach czasopisma jak możliwe jest to, że śmierć psa może zranić równie mocno jak śmierć członka rodziny. To, że więź człowieka ze zwierzęciem jest silna, naukowcy wiedzą nie od dziś. W badaniu z 1988 roku poproszono właścicieli psów o umieszczenie w kręgu symbolicznych postaci członków rodziny i zwierząt, tak aby dystans przedmiotów do właściciela odzwierciedlał jego bliskość relacji z wymienionymi. Okazało się, iż badani bliżej siebie umieszczali postać psa niż wynosiła średnia odległość do członków rodziny, a dystans do psa pokrywał się często z tym, który dzielił badanego z najbliższymi osobami z rodziny. W 38% przypadków pies był najbliżej swojego opiekuna.
Badania, które porównywały smutek spowodowany śmiercią zwierząt domowych i członków rodziny obfitowały w różne wnioski. W 2002 roku w “Society & Animals”, wykazano, że śmierć zwierzęcia towarzyszącego może być “tak samo druzgocąca, jak utrata znaczącej istoty ludzkiej”. Sandra Barker, współautorka badania z 1988 roku zaleca opiekunom zwierząt uświadomienie sobie jak ważne jest zrozumienie tego procesu. Osoby, którym pomagała borykały się z brakiem zrozumienia faktu, że strata zwierzęcia przyczynia się do ich większego cierpienia niż pożegnanie bliskiej osoby. “Kiedy zdają sobie sprawę, że zwierzę domowe zapewniało im stałe towarzystwo i było od nich całkowicie zależne, zaczynają uświadamiać sobie, iż jest to powód intensywności ich żałoby” – uzasadniała badaczka.
Codzienność po stracie
Opieka nad zwierzęciem pełna jest rytuałów: karmienie, zabawa, spacery stanowią nieodłączną część dnia każdego z właścicieli. Utrata ukochanego zwierzęcia przyczynia się do zaburzenia codzienności, do której przywykli. Barker dodaje, że uczucie straty pogłębia to, jak bezwarunkowa i nieoceniająca jest miłość zwierząt: “są szczęśliwe dlatego, że po prostu z nimi jesteś”. Fakt, iż są one zależne od opiekuna może rodzić pytania, prowadzące do odczuwania winy.
Czy zrobiłem wszystko, co mogłem? Czy nie powinnam wiedzieć…? A gdybym tylko… co? Zabrała go wcześniej do lekarza weterynarii? Nalegał bardziej na hospitalizację pupila? Co jeżeli zostałabym z nim wtedy w domu? Może nie uratowałabym go tym, ale spędziłabym z nim więcej chwil. Mogłem z nim zostać po to, żeby czuł moją obecność.
Amerykańska pisarka Joan Didion w dzienniku żałoby “Rok magicznego myślenia” określa żal jako akt bierny, a żałobę jako akt czynny. Autorka przytaczając teorie żałoby, od Freuda po Melanie Klein, jak gdyby wierzyła, że jej ból na tle rozmaitych koncepcji zostanie złagodzony, uświadamia sobie, że pod względem reakcji na stratę nie jest wyjątkiem. Joe Yonan poszukując odpowiedzi na pytanie, jak aktywnie mógłby przeżywać żałobę, doszedł do wniosku, iż potrzebuje płaczu. Wspomina, że w trudnym momencie otrzymał od bliskich oraz współpracowników wiele wsparcia, ale zdarzyło mu się usłyszeć także słowa: “Pogódź się z tym. To był tylko pies. Czy inny nie będzie tak samo dobry?”. Takie zachowania mogą prowadzić do tego, co psychologowie nazywają “społecznym pozbawieniem żałoby praw do jej przeżywania”.
Prawo do przeżywania żałoby
Żałoba to bardzo złożony proces, charakteryzujący się dużą różnorodnością przeżyć, ich intensywności, a także dynamiką występowania. Kultura przedstawia pewien paradoks: posiadanie zwierząt jest bardzo częste, ale nie ma rozpoznania ich społecznej oraz psychologicznej roli w życiu codziennym. Żałoba po śmierci zwierzęcia bywa niezrozumiała dla otoczenia, przez co staje się również nieakceptowana. Od właścicieli zwierząt oczekuje się, że szybko przezwyciężą żal. Perspektywa psychologiczna pozwala jednak na pełniejsze zrozumienie znaczenia, jakie zostaje przypisane zwierzętom towarzyszącym przez ich właścicieli, a właściwe rozpoznanie roli zaprzyjaźnionego psa czy kota w życiu wewnętrznym osoby stanowi punkt wyjścia do społecznego uprawomocnienia żałoby po jego stracie.
Strata zwierzęcia jest przeżyciem osobistym, ale też społecznym, ponieważ relacja zwierzę – człowiek jest w społeczeństwie postrzegana jako mniej ważna niż człowiek – człowiek, a osoby doświadczające trudności w procesie żałoby i potrzebujące dodatkowego wsparcia, nie mają często dostępu do odpowiedniej dla siebie pomocy. Warto wiedzieć, iż relacja człowiek – zwierzę towarzyszące nie jest prostym zastąpieniem relacji interpersonalnych.
Zwierzę członkiem rodziny
Traktowanie przez ludzi ukochanego zwierzęcia jak członka rodziny nie jest dziwne, chociaż niektórzy wciąż tak uważają. Zostało to udowodnione naukowo. – W maju 2019 roku Gerhardt i Chino, dwóch naukowców amerykańskich, pisało w periodyku „Science” o współpracy człowieka ze zwierzęciem i traktowaniu go w sposób zbliżony do nepotyzmu. I okazuje się, że coraz więcej osób postrzega swoje psy (i nie tylko) jako swoją rodzinę. Są to jednak postrzegania nakierowane stricte na zapewnienie potrzeb emocjonalnych człowieka i nie uwzględniają potrzeb emocjonalnych zwierzęcia – informował w wywiadzie dla portalu natemat.pl lekarz weterynarii Remigiusz Cichoń.
Szczególnie ważna powinna być edukacja rodziców, nauczycieli, wychowawców, aby nie trywializowali straty zwierzęcia, ale zrozumieli jej wagę w życiu dziecka, towarzyszyli w wyrażaniu emocji po stracie i stanowili w tej sytuacji źródło odpowiedniego wsparcia. Istotne jest, żeby osoba przeżywająca żałobę miała kontakt z życzliwymi jej ludźmi, którzy podzielą jej żal. Jeśli będzie potrafiła przyjąć ich współczucie, uzyska potrzebną jej pomoc w odtwarzaniu świata wewnętrznego, który został zaburzony przez odejście ukochanego czworonoga.
Istotne uczucia
Nie należy wstydzić się rozmów o swoich uczuciach, ponieważ szczery dialog z osobą o podobnych doświadczeniach jest w stanie pomóc w cierpieniu po stracie ulubieńca. Czasem dużą wartość ma sama możliwość wypowiedzenia tego, co się czuje i zostania wysłuchanym. W sytuacjach, w których opiekun nie jest w stanie poradzić sobie z ciężarem straty, powinien zasięgnąć pomocy psychologicznej.
Zwierzę może zmienić życie i wzbogacić je w poczucie szczęścia i wdzięczności, dzięki swej bezwarunkowej miłości. Śmierć pupila może zranić tak samo, jak utrata bliskiego krewnego czy przyjaciela. Często zdarza się, że ludzie żyją w konflikcie z członkami rodziny, różnią ich tematy religijne, polityczne czy finansowe i budują między sobą emocjonalny dystans. Ludzie i zwierzęta domowe tego rodzaju konfliktów nie tworzą, a czworonogi są w pełni zależne od ludzkich towarzyszy. Bywa, że opiekun złości się na psa, który żuje sznurowadła lub pozostawi na dywanie “niespodziankę”, ale gniew i frustracja szybko znikają, gdy zwierzak patrzy w jego oczy i chce się bawić.
Po stracie warto starać się jak najlepiej uczcić pamięć o swoim towarzyszu, chociażby przez powieszenie na ścianie jego fotografii, posadzenie drzewa ku jego pamięci, umieszczenie urny w wyjątkowym dla niego miejscu. Pielęgnowanie wspomnień o ukochanym zwierzęciu może być najzdrowszym sposobem na wyzbycie się trudnych emocji.
Bibliografia z dnia 25.03.2020:
- https://www.washingtonpost.com/national/health-science/the-death-of-pet-can-hurt-as-much-as-the-loss-of-a-relative/2012/02/21/gIQALXTXcS_story.html
- https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-truisms-wellness/201608/why-losing-pet-hurts-so-much
- https://natemat.pl/300747,jak-poradzic-sobie-ze-strata-psa-zaloba-po-zwierzaku-to-naturalna-sytuacja
- https://zwierzaki.trojmiasto.pl/Smierc-psa-kota-zwierzecia-n139320.html
- https://wyborcza.pl/1,75248,19903670,joan-didion-i-jej-poruszajacy-dziennik-zaloby-poznajcie-pomnikowa.html
- Planchon, L., Stokes, S., Templer, D., & Keller, J. (2002). Death of a Companion Cat or Dog and Human Bereavement: Psychosocial Variables. Society & Animals, 10(1)
- Urszula Bielecka, Mity na temat zdrowej i patologicznej żałoby, praca poglądowa, PSYCHIATR. PSYCHOL. KLIN. 2012, 12 (1), p. 62-66
- U. Bielecka, B. Mirucka, Psychologiczna analiza przeżyć osób po stracie zwierzęcia towarzyszącego, „Czasopismo Psychologiczne – Psychological Journal”, (20/2) 2014, s. 273-279