Strata ukochanego zwierzęcia okazuje się dotkliwa bez względu na wiek tego, kto je traci. Dzieci doświadczające śmierci ukochanego pupila mogą czuć dokładnie to samo, co dorośli w żałobie. Co więcej, żałoba w przypadku dzieci wymaga ze strony dorosłych uważności. Jednym z narzędzi wspierających w redukcji lęku i zrozumieniu rzeczywistości związanej ze stratą pupila jest bajka terapeutyczna. Taką bajkę, zatytułowaną „Atosie, pamiętam o tobie”, udostępniamy w ramach projektu Akademia Esthima.
Dzieci a śmierć zwierząt
W artykule naukowym opublikowanym na łamach czasopisma „European Child & Adolescent Psychiatry” wykazano, że śmierć zwierzęcia może być dla dzieci traumatyczna, szczególnie w przypadku silnego przywiązania emocjonalnego do pupila. Jak tłumaczy autorka badań, Katherine Crawford, to jedna z pierwszych poważnych strat w życiu dziecka, mogąca wpłynąć na przeżywanie każdej kolejnej. „Posiadanie kogoś, z kim można porozmawiać w sposób współczujący lub terapeutyczny, może być niezwykle pomocne dla dziecka pogrążonego w żałobie” – dodaje.
Żałoba u dzieci po stracie zwierzęcia
Aneta Zychma, pedagożka i mentorka kryzysowa w nurcie pozytywnej terapii kryzysu oraz autorka bloga Tulistacja, tłumaczy, że nie istnieje jeden słuszny katalog dozwolonych emocji w okresie żałoby. Może być to smutek, żal, gniew, złość, poczucie niesprawiedliwości. Dzieci do około szóstego roku życia, a nawet i dłużej, cechuje tak zwane myślenie magiczne – przekonanie, że myślenie jest tożsame z działaniem i wiara w posiadanie ogromnego wpływu na to, co się dzieje wokół. Z tego względu dzieci mogą czuć się winne śmierci swojego pupila. „Ważne więc, by od samego początku zapewnić dziecko, że nie jest w żaden sposób winne śmierci zwierzęcia” – dodaje ekspertka Esthima.
Wsparcie dziecka w okresie żałoby
Żałoba po stracie zwierzęcia to indywidualne doświadczenie. Wsparcie w tym okresie powinno polegać na pełnym przyzwoleniu na przeżywanie trudnych emocji, bez umniejszania im. Każda silna więź, która dobiega końca, ma prawo zostać opłakiwana – zarówno międzyludzka, jak i międzygatunkowa. Zwierzęta bywają najlepszymi przyjaciółmi i członkami naszych rodzin, a do żałoby po ich stracie ma prawo każdy dorosły i każde dziecko.
Pomocna w tym okresie może być normalizacja („To normalne, że tak się czujesz i tęsknisz za Atosem”) oraz zapewnienie, że dziecko nie jest winne śmierci zwierzaka. Dorosły powinien być obecny i współodczuwać dziecięce emocje, będąc w stanie je udźwignąć i zaakceptować: bez ocen i bez oczekiwań, że zaraz miną. „Naszą rolą nie jest zniwelowanie za wszelką cenę żałoby, a raczej empatyczne w niej towarzyszenie” – podkreśla Aneta Zychma.
Bajka terapeutyczna dla dzieci
Bajki same w sobie stanowią najbliższe dzieciom utwory, mieszając świat rzeczywisty z fantastycznym. Dzięki temu mogą przedstawiać sytuacje wzbudzające w dzieciach niepokój, rozpracowując trudne emocjonalnie problemy. Bajki terapeutyczne nie tylko przedstawiają historie, ale umożliwiają spojrzenie na problemy z ograniczeniem lęku. Uczą, jak radzić sobie w trudnych i lękotwórczych sytuacjach. Mogą być wykorzystywane, gdy dziecko mierzy się z konkretnym problemem, jak również profilaktycznie – w celu przygotowania dziecka do pewnych wydarzeń.
Bohater bajki terapeutycznej ma zwykle problem podobny do tego, z którym boryka się dziecko. Podczas lektury oswaja się ono z opisywanym doświadczeniem, rozszerza swoją świadomość oraz uczy się, jakie wzory zachowania powinno zastosować. Sprzyja to nauce odpowiedniej reakcji na trudne sytuacje.
Cel bajek terapeutycznych
Celem bajek terapeutycznych, opierających się na założeniach określonego kierunku psychoterapeutycznego, jest zredukowanie problemów emocjonalnych, uspokojenie i wspieranie dziecka we wzroście osobistym. Rozwijają one świadomość emocjonalną poprzez rozpoznawanie i nazywanie emocji, sprzyjając rozumieniu ich wpływu i symptomów. Dają też wsparcie dzięki zwracaniu uwagi na to, jak ważne są relacje z innymi.
Jak tłumaczy psycholożka Maria Molicka: „tekst ma umożliwić dziecku przeżycie emocji, jakich doznawało lub doznaje poprzez odczucia bohatera. Dziecko ma w ten sposób odnaleźć siebie, znaleźć własne przeżycia, podobną sytuację, co ułatwi proces identyfikacji”.
Bajki terapeutyczne pomagają spojrzeć na trudne sytuacje, ograniczając związany z nimi lęk. Pozwalają na uwolnienie od niego poprzez oswojenie z zagrożeniem i wyzwalanie odpowiednich emocji. Dzięki bajkom terapeutycznym dzieci mogą zobaczyć świat z innej perspektywy oraz obniżyć poziom lęku poprzez uzyskanie wiedzy na temat trudnej sytuacji i możliwości poradzenia sobie z nią.
Przeczytaj: Jak upamiętnić ukochane zwierzę?
„Atosie, pamiętam o tobie”
We współpracy z Anetą Zychmą oraz ilustratorką Eweliną Bielak przygotowaliśmy bajkę terapeutyczną dla dzieci przeżywających żałobę po ukochanych zwierzętach. Bajka terapeutyczna „Atosie, pamiętam o tobie” to narzędzie wspierające w redukcji lęku i zrozumieniu rzeczywistości związanej ze stratą pupila, uwrażliwiające na trudne emocje oraz pobudzające do emocjonalnego zaangażowania w uczucia.
Bajka terapeutyczna może pomóc profilaktycznie, przygotowując dziecko i oswajając je z trudną sytuacją straty, a także dając wzory do naśladowania i tym samym je wzmacniając. Można ją zastosować w trakcie przeżywania przez dziecko żałoby po stracie zwierzęcia, jak i po dłuższym czasie od tego wydarzenia – jest ona w stanie pomóc dzieciom, które przeżyły lęk związany ze śmiercią pupila i noszą go w sobie.
„Atosie, pamiętam o tobie” to wzruszająca historia pożegnania Stasia z pieskiem Atosem. Pozwala zrozumieć, kim jest zwierzęcy przyjaciel oraz co oznaczają słowa „nigdy” i „na zawsze”. Prowadzi przez ostatnie wspólne chwile, oswaja z wdzięcznością i daje nadzieję.
🎁 Kliknij i pobierz bajkę: Bajka terapeutyczna Atosie pamiętam o Tobie
Autorki bajki „Atosie, pamiętam o tobie”
Nasza bajka terapeutyczna „Atosie, pamiętam o tobie” to efekt niebywałej wrażliwości dwóch wspaniałych kobiet: Anety Zychmy i Eweliny Bielak.
Aneta Zychma, autorka bajki, to pedagożka, polonistka, mentorka kryzysowa w nurcie pozytywnej terapii kryzysu oraz twórczyni bloga Tulistacja. Mieszka blisko lasu w Górach Świętokrzyskich. Odkąd pamięta, wymyślała niestworzone historie, które jako mała dziewczynka opowiadała kotom, królikom i kurom. Teraz tworzy personalizowane bajki terapeutyczne na zamówienie oraz książki dla dzieci. Jest członkinią Instytutu Dobrej Śmierci – przestrzeni dialogu i edukacji o przemijaniu, śmiertelności i żałobie, oraz mamą Małego Kosmosu i towarzyszką psiego seniora Henia.
Za ilustrację do bajki odpowiada mieszkająca w Olsztynie Ewelina Bielak – rękodzielniczka i ilustratorka, która maluje, filcuje, rysuje, lepi, ozdabia meble, ściany i ludzi. Malować i tworzyć uwielbia od dziecka. Jest miłośniczką zwierząt i ludzi (szczególnie tych najmłodszych), a także mamą Inki i Pancia Coco – dwóch najcudowniejszych istot w kosmosie.
Jesteśmy niesamowicie wdzięczni naszym autorkom za całe serce i ogrom emocji, które włożyły w przygotowanie wzruszającej historii o Atosie. Z pewnością przyniesie ona ukojenie w trudnych chwilach niejednej osobie – dzieciom, jak i dorosłym.
Dołącz: Grupa wsparcia dla osób po stracie zwierzęcia “Łąki Wspomnień”
Bibliografia (dostęp z dnia 23.11.2023):
- Molicka M., Biblioterapia i bajkoterapia. Rola literatury w procesie rozumienia świata społecznego i siebie, Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina, 2011.
- Molicka M., Bajkoterapia – o lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina, 2002.
- Pat Pernicano, Using Trauma-Focused Therapy Stories: Interventions for Therapists, Children, and Their Caregivers, Routledge, 2022.
- Margot Sunderland, Using Story Telling as a Therapeutic Tool with Children, Routledge, 2022.
- Crawford, K.M., Zhu, Y., Davis, K.A. et al. The mental health effects of pet death during childhood: is it better to have loved and lost than never to have loved at all?. Eur Child Adolesc Psychiatry 30, 1547–1558 (2021). https://doi.org/10.1007/s00787-020-01594-5
- Child’s best friend, The Harvard Gazette, 10.09.2020; online: https://news.harvard.edu/gazette/story/2020/09/losing-a-pet-can-affect-childrens-mental-health-study-finds/
- Aneta Zycham, Jak wspierać dziecko po śmierci zwierzęcia?, Akademia Esthima; online: https://esthima.pl/jak-wspierac-dziecko-po-smierci-zwierzecia/
