Przygotowanie na śmierć kota, który towarzyszy nam każdego dnia, może brzmieć abstrakcyjnie. Obawiając się straty ukochanego pupila, opieka pośmiertna to ostatnie, o czym chciałoby się myśleć. Rozważanie o tym, co stanie się po śmierci zwierzęcia nie jest tak powszechne, jak w przypadku odejścia bliskiej osoby, jednak może być bardzo pomocne w przeżywaniu żałoby i podejmowaniu świadomych decyzji. W ramach Akademii Esthima wyjaśniamy, z czym może wiązać się śmierć kota oraz o czym warto pomyśleć dużo wcześniej.
Co się stanie po śmierci kota?
Bioetyczka i filozofka doktor Jessica Pierce na łamach „Psychology Today” tłumaczy: Choć trudno o tym myśleć, planowanie z wyprzedzeniem tego, co stanie się po śmierci zwierzęcia towarzyszącego, może zaoszczędzić niepotrzebnego stresu i cierpienia.
Według badaczki ustalenie tego, jak przygotować się do pożegnania oznacza myślenie o tym, co stanie się bezpośrednio po śmierci kota. Może ono obejmować decyzje dotyczące obchodzenia się z ciałem zwierzęcia i rodzajem upamiętnienia.
Czy śmierć kota da się przewidzieć?
Strata kociego towarzysza, której można się spodziewać, dotyczy zazwyczaj jego przewlekłej choroby i starczego wieku. Na nagłe wydarzenia i wypadki zazwyczaj przygotować się nie można, ale w przypadku kotów wychodzących ryzyko zaatakowania przez inne zwierzęta, spożycia toksycznych substancji czy wypadku komunikacyjnego jest znacznie wyższe niż u kotów przebywających jedynie w domu.
Choć na nagłe wypadki zazwyczaj nie ma się wpływu, to w przypadku przewlekłego cierpienia zwierzęcia, opiekun ma prawo do decyzji o jego skróceniu.
Przeczytaj: Jak żyć po stracie zwierzęcia?
Sprawdź: Jak wspierać dziecko po śmierci zwierzęcia?
Czas pożegnania z ukochanym kotem
Opieka nad chorym przewlekle i cierpiącym pupilem może być dla opiekunki i opiekuna wyczerpująca. Ocena skali przewlekłego bólu u kota nie jest łatwa, ponieważ zwierzęta te często ból ukrywają. Swojego cierpienia nie muszą okazywać poprzez wokalizację – mogą zmienić swoje zachowanie: spać dłużej niż zwykle czy odmawiać jedzenia, szukać kontaktu z opiekunami, albo go unikać. To opiekun może wychwycić najwcześniej symptomy gorszego samopoczucia swojego kota, ale oceny jego kondycji powinien dokonać wspólnie z lekarką czy lekarzem weterynarii.
Trudna decyzja o eutanazji kota
Mając świadomość niepomyślnego rokowania chorego przewlekle kota, można odpowiednio przygotować się emocjonalnie na jego śmierć. Postanowienie o przeprowadzeniu eutanazji może być jedną z najtrudniejszych decyzji, ale powinno być ono motywowane myśleniem, o tym, co może być najlepsze dla ukochanego kota. Jeśli istnieje taka możliwość, warto rozważyć wzięcie urlopu w pracy, czy skorzystanie ze wsparcia psychologicznego.
Jednym z aspektów kluczowych dla decyzji o eutanazji kota może być brak reakcji zwierzęcia na bodźce w swój zwyczajny sposób oraz brak możliwości wykonywania czynności, które kiedyś lubiło. Alarmujący może być stan, w którym kot wygląda na odczuwającego więcej bólu niż komfortu.
Niezbędny do podjęcia takiej decyzji jest kontakt z lekarką lub lekarzem weterynarii w celu oceny kondycji i komfortu życia kota oraz nabycia wiedzy, jak się do tej procedury przygotować.
Śmierć kota w wyniku eutanazji
W Kodeksie Etyki Lekarza Weterynarii można przeczytać, że eutanazja zwierząt to akt humanitarnego uśmiercenia przy ograniczeniu do minimum bólu, strachu i dyskomfortu zwierzęcia. Eutanazja kota przeprowadzana jest w sposób minimalizujący strach i dyskomfort zwierzęcia, dzięki użyciu odpowiednich leków znosząc odczuwanie bólu oraz świadomość.
Śmierć kota w domu
W niektórych sytuacjach można poprosić lekarkę lub lekarza weterynarii o wizytę domową, podczas której pożegnanie kociego towarzysza może odbyć się w jego naturalnym środowisku. Nie każdy zakład leczniczy dla zwierząt oferuje taką możliwość, dlatego warto to wcześniej ustalić.
Eutanazja kota w domu nie zawsze wiąże się ze zminimalizowaniem stresu dla zwierzęcia i jego opiekunów. Wspomnienie zmarłego kota w warunkach domowych może być dla jego opiekuna trudniejsze niż kojarzenie domu z miejscem życia ukochanego pupila. Skomplikowany może okazać się też transport ciała zwierzęcia. Argumentami do eutanazji kota w domu są zwykle: podeszły wiek, konkretna choroba, brak transportu i niemożność dostarczenia zwierzęcia do kliniki.
Jeśli do śmierci kota doszło naturalnie lub w wyniku wypadku w domu czy jego okolicy, bardzo ważne jest upewnienie się, że kot nie żyje i odpowiednie zabezpieczenia ciała. Wskazane jest poinformowanie o tym, co się stało, bliskich oraz skontaktowanie się z zakładem leczniczym dla zwierząt lub krematorium dla zwierząt.
Pożegnanie kota w klinice weterynaryjnej
Śmierć kota w wyniku eutanazji następuje szybko i bezboleśnie. Procedura medyczna zaczyna się podaniem przez lekarza weterynarii premedykacji domięśniowej, w celu uspokojenia zwierzęcia. Następnie, po założeniu dojścia dożylnego, podany zostaje lek z grupy barbituranów w dawce hamującej czynność mózgu oraz powodującej zahamowanie procesów życiowych. Następuje utrata przytomności zwierzęcia, spowolnienie i przystopowanie oddechu, a finalnie zatrzymanie pracy serca.
Po podaniu leku kot może poruszyć łapkami czy głową i odetchnąć głęboko kilka razy. Są to odruchy, które nie oznaczają, że zwierzę cierpi lub odczuwa ból. W wyniku rozluźnienia mięśni zwierzę może oddać kał, mocz i inne płyny ustrojowe, a jego oczy pośmiertnie pozostają otwarte. Choć może wydać się to niepokojące, jest naturalne.
Dokonując tej procedury w zakładzie leczniczym dla zwierząt, wykwalifikowany personel pomocniczy może asystować lekarce czy lekarzowi weterynarii, chociażby przytrzymując kota. Opiekun zwierzęcia może się wtedy skupić na jego pożegnaniu – przemawianiu do niego i głaskaniu go.
Do przeprowadzenia procedury eutanazji zawsze niezbędne jest pisemne oświadczenie o decyzji eutanazji kota.
Obecność przy eutanazji kota
Obecność przy eutanazji to wybór opiekuna. Jeżeli więź z kotem była bliska, obecność może być pomocna oraz pozwolić na zaakceptowanie śmierci czworonoga, a także ułatwić pokonanie obciążeń emocjonalnych.
Nie każdy może być na nią gotowy. Jeśli będzie to zbyt trudne i stresujące przeżycie dla opiekuna, możliwe, że zestresuje się również zwierzę. Czując, że nie jest się w stanie patrzeć na tę procedurę, warto o tym powiedzieć, a lekarze weterynarii i technicy zrobią wszystko, co mogą, aby odpowiednio zaopiekować się zwierzęciem.
Przeczytaj: Eutanazja zwierząt – jak przebiega? Czy boli?
Początek żałoby po śmierci kota
Emocje towarzyszące śmierci kota, którego darzyło się uczuciem, mogą być wyjątkowo trudne. Płaczu i własnego przeżywania straty nie należy się wstydzić. Po przeprowadzonej eutanazji niektórzy mogą chcieć pobyć z ciałem zwierzęcia w ciszy, a inni porozmawiać o tym z lekarzami weterynarii. Taka rozmowa może być pomocna w zapoczątkowaniu okresu żałoby.
O czym warto pomyśleć przed śmiercią kota?
Ciało zwierzęcia może zostać pozostawione w zakładzie leczniczym dla zwierząt, a opiekun może wybrać opcję jego utylizacji bądź kremacji. Wcześniej warto podjąć również decyzję dotyczącą elementów wyposażenia zwierzęcia. Warto choćby premyśleć, czy obrożę, zabawki lub transporter chce się zabrać do domu, czy pozostawić w lecznicy.
Kwestie wyboru pochówku i rodzaju upamiętnienia dobrze jest przemyśleć jeszcze przed eutanazją. Dzięki temu w trakcie pożegnania kociego pupila można uniknąć dodatkowego stresu.
Zgodnie z prawem opiekunka lub opiekun kota może:
- pozostawić ciało zwierzęcia w zakładzie leczniczym, który przekazuje je odpowiedniemu zakładowi,
- pochować zwierzę na cmentarzu dla zwierząt,
- przekazać ciało bezpośrednio do zakładu utylizacyjnego,
- przekazać ciało bezpośrednio do krematorium dla zwierząt.
Istota rozmowy o opiece pośmiertnej
Lekarka weterynarii Kathleen Cooney ze współpracownikami przeprowadziła w Stanach Zjednoczonych badania wśród opiekunów psów i kotów, którzy wcześniej podjęli decyzję o przeprowadzeniu eutanazji co najmniej jednego zwierzęcia towarzyszącego.
W ankiecie większość z opiekunów wskazała, że woli pracować z konkretnym krematorium (43%) lub cmentarzem dla zwierząt (70%). Ponad 95% z nich stwierdziło, że uważa za ważną współpracę z preferowaną przez nich usługą opieki pośmiertnej. Świadczy to o tym, jak istotna jest znajomość możliwości pochówku zwierzęcia, zanim jego stan będzie terminalny.
Opiekunowie zwierząt najchętniej korzystali ze wskazówek personelu medycznego szpitali weterynaryjnych. 73% z nich potrzebowało do 20 minut rozmowy z lekarzem weterynarii o opiece pośmiertnej nad zwierzęciem.
Rytuały pożegnalne
Założycielka i dyrektorka The Companion Animal Euthanasia Training Academy (CAETA) sugeruje by kwestie związane z pożegnaniem obejmowały również rytuały związane z przemijaniem (modlitwy, świece), ustalenie kto powinien towarzyszyć zwierzęciu w ostatnich chwilach oraz przygotowanie listy osób, które należy o śmierci pupila poinformować.
Sprawdź: Jak upamiętnić ukochane zwierzę?
Zobacz: Pamiątki Esthima po śmierci zwierzęcia
Śmierć kota a poczucie samotności
Każdy opiekun śmierć kota może przeżywać w inny sposób. Istotne jest jednak, by miał świadomość tego, z czym wiąże się proces żałoby. Jedni umieszczą w internecie swoje wspomnienia. Drudzy będą wspominać kociaka z bliskimi czy ze swoim lekarzem weterynarii. Jeszcze inni zaadoptują kolejnego futrzastego przyjaciela, aby zapełnić pustkę. Kolejni nie będą mogli znieść widoku żadnego kota w swoim otoczeniu.
Śmierć kota może być obezwładniająca, a jeśli okaże się zbyt trudnym przeżyciem, warto zasięgnąć pomocy psychologicznej.
Zrozumienie procesu żałoby może pozwolić na lepsze przygotowanie się do radzenia sobie z nią i mniejsze cierpienie. Stworzenie rytuału, poświęconego wspominaniu kociego towarzysza, jest w stanie pomóc w pogodzeniu się z jego odejściem. Może być nim kilka minut medytacji czy napisanie listu z podziękowaniami za całe dobro, jakie pupil wniósł w nasze życie.
Sprawdź: Śmierć psa – czy można się na nią przygotować?
Bibliografia (dostęp z dnia 15.02.2023 r.):
- Joanna Helios, Wioletta Jedlecka, Eutanazja zwierząt domowych jako dobra praktyka lekarska, „Życie Weterynaryjne”, 2022, 97 (11), 713-716
- Dr hab. Jacek Madany, lek. wet. Karolina Wrześniewska, Dobre życie, dobra śmierć – czyli eutanazja psów i kotów w starszym wieku, „Weterynaria w Praktyce” 2021 (3)
- Hutton V.E.: Animal euthanasia ‒ empathic care or empathic distress?. „Vet Rec”, 2019, 185 (15), 477-479. DOI: 10.1136/vr.l5718.
- Tan SML, Stellato AC, Niel L. Uncontrolled Outdoor Access for Cats: An Assessment of Risks and Benefits. Animals (Basel). 2020 Feb 6;10(2):258. doi: 10.3390/ani10020258. PMID: 32041155; PMCID: PMC7070728.
- Cooney, K.; Kogan, L.; Brooks, S.; Ellis, C. Pet Owners’ Expectations for Pet End-of-Life Support and After-Death Body Care: Exploration and Practical Applications. Top. Companion Anim. Med. 2021, 43, 100503
- Lummis M., Marchitelli B., Shearer T.: Communication: Difficult conversation in veterinary end-of-life care. „Vet Clin North Am Small Anim Pract”, 2020, 50 (3), 607-616. DOI: 10.1016/j.cvsm.2019.12.009.
- Knessi O., Hart B.L., Fine A.H., Cooper L., Patterson-Kane E., Houlihan K.E., Anthony R.: Veterinarians and Humane Endings: When is it the right time to euthanize a companion animal?. „Front Vet Sci”, 2017, 4, 45. DOI: 10.3389/fvets.2017.00045.
- Spitznagel M.B., Marchitelli B., Gardner M., Carlson M.D.: Euthanasia from the Veterinary Client’s Perspective: kotychosocial Contributors to Euthanasia Decision Making. „Vet Clin North Am Small Anim Pract”, 2020, 50 (3), 591-605. DOI: 10.1016/j.cvsm.2019.12.008.
- Jessica Pierce, Preparing for the Death of a Pet, Psychology Today, 23.03.2021, online: https://www.psychologytoday.com/us/blog/all-dogs-go-heaven/202103/preparing-the-death-pet
- American Veterinary Medical Association, AVMA Guidelines for the Euthanasia of Animals: 2020 Edition
- Blue Cross, Saying goodbye to your cat
